Samenvatting

Een uitstap naar München, Beieren vanuit Eurasburg. Dat biedt mogelijkheden om zowel naar de stad te gaan als een uitstap naar de bergen te maken. Bij mooi weer naar buiten; bij regen de musea in.

München. Wat een heerlijke stad! Overal gezellige drukte, terrasjes, zitjes en vooral héél véél te zien. We moeten een keuze maken: gaan we voor architectuur, of kunst, winkelen en uitgaan of historie. We kiezen voor het laatste, maar alle andere facetten komen we ook tegen. Veel kerken en vele paleizen. Maar ook veel bier.

Om de historie te kunnen begrijpen is het nuttig om enig begrip te hebben over de landenstructuur van Duitsland. De invloed van kerk en staat. De Vrijstaat Beieren. Daarover heb ik een aparte beschrijving toegevoegd in Bijlage 1. Dat geldt ook voor de Vrijstaat Beieren zelf Bijlage 2 en het Oktoberfest Bijlage 3. Bijlage 4 geeft de lijst van de Heersers van Beieren.

Bijlage Duitsland

Laatst bijgewerkt op 14-09-2017

BIJLAGE 1 GESCHIEDENIS DUITSLAND

München heeft zoveel, dat ik een keuze heb moeten maken. Ga ik voor architectonische qualificaties en behandel ik de verschillen tussen gotiek, rococo, barok of renaissance? Economische activiteiten zoals BMW en MAN. Ga ik voor musea, zoals het Deutsches Museum op het Museumeiland of in Oberschleissheim in combinatie met het Schloss, zeer de moeite waard. Toch heb ik de keuze laten vallen op de Duitse Adel. Om deze wandeling te kunnen begrijpen is het nuttig om te weten hoe het Duitse systeem van Landen, Hertogdommen en Keizerrijken in elkaar steekt. Dikwijls gecompliceerd en gecombineerd, maar ook begrijpelijk als je weet dat de Koning van Beieren zowel Keizer van het Heilig Roomse Rijk als Hertog van de Pfalz kan zijn.

Het Heilige Roomse Rijk (Duits: Heiliges Römisches Reich, Italiaans: Sacro Romano Impero, Latijn: Sacrum Romanum Imperium) is een rijk in het verleden in Centraal-Europa en omringende gebieden. Het ontstaat in de middeleeuwen en wordt in 1806 opgeheven. Het is geen staat in de moderne betekenis van het woord, maar een politiek verband van wereldlijke en kerkelijke gebieden die direct of indirect onderworpen zijn aan de soevereiniteit van de Rooms-Duitse keizer of koning. Een soort Europese Unie onder een Keizer.

Wanneer het Heilige Roomse Rijk ontstaat is niet precies aan te geven. De keizerstitel wordt in het westen van Europa opnieuw ingevoerd met de keizerskroning van Karel de Grote in 800. In 962 laat Otto I de Grote, de koning van het Oost-Frankische of Duitse koninkrijk, zich Door de Paus tot Keizer kronen. De verbinding tussen het Duitse koningschap en de keizerstitel vormt sindsdien de basis van het Heilige Roomse Rijk. Ook de koninkrijken Italië en Bourgondië (vanaf 1033) behoren tot het Rijk. De Duitse gebieden blijven echter steeds de kern van het Rijk vormen. Daarnaast wordt de Keizer in het middeleeuws christelijk denken als wereldlijke tegenhanger van de Paus gezien, met een universeel gezag.

Het Duitse koningschap is niet erfelijk; de koning wordt verkozen uit de regerende adel. In de middeleeuwen kan de Koning zich pas Keizer noemen nadat hij door de Paus is gekroond. Dat vereist de pauselijke goedkeuring, die vaak pas na diplomatieke onderhandelingen gegeven wordt. Vanaf de 16e eeuw neemt de koning de keizerstitel direct na zijn verkiezing aan.

De relatie van de keizer met zijn gebieden verandert herhaaldelijk, evenals zijn machtsbereik. Een deel van het Rijk staat onder zijn persoonlijke controle, de overige gebieden bestaan uit een groot aantal hertogdommen, graafschappen, prinsdommen, bisdommen, aartsbisdommen en vrijsteden en rijkssteden. De samenhang tussen deze gebieden neemt in de loop van de middeleeuwen eerder af dan toe. In de late 15e en vroege 16e eeuw worden voor het Duitse deel van het Rijk een aantal gemeenschappelijke instituties geschapen, zoals de Rijksdag, het Rijkskamergerecht en de Kreitsen.

Een kreits (Duits: Reichskreis) is dan een regionale groep staten binnen het Heilige Roomse Rijk. De kreitsen worden opgericht aan het begin van de 16e eeuw tijdens de Rijkshervorming. Ze blijven bestaan tot het einde van het Rijk in 1806. Het bestuur van een kreits wordt uitgevoerd door de kreitsdag (Kreistag). De kreitsen zijn onder andere verantwoordelijk voor de handhaving van de vrede en de uitvoering van de uitspraken van de rijkshofraad en het rijkskamergerecht. De kreitsen die in 1500 worden opgericht zijn: Beierse Kreits, Boven-Rijnse Kreits, Frankische Kreits, Neder-Saksische Kreits, Nederrijns-Westfaalse Kreits, Zwabische Kreits, plus na 1512: Bourgondische Kreits, Keur-Rijnse Kreits, Oostenrijkse Kreits, Opper-Saksische Kreits.

Duitsland is heden ten dage een Bondsrepubliek. Een federale republiek van 13 staten en 3 stadstaten.

Nadat in 1806 het Heilige Roomse Rijk wordt opgeheven door de Fransen verandert ook Duitsland ingrijpend. Na 1815 vormen de meeste Duitstalige gebieden de Duitse Bond, die net als het oude Rijk geen bondsstaat maar een statenbond is. Het voornaamste orgaan van de Bond is de Bondsvergadering (ook Bondsdag genoemd), een congres van afgevaardigden van de enkele vorsten. Onder hen is trouwens ook de koning van Nederland in zijn functie als groothertog van Luxemburg (later ook Limburg). In maart 1848, na een nieuwe revolutie in Frankrijk, ontstaan onrusten in Duitsland. De oude machten kunnen het roer wel keren en de revolutie in 1849 onderdrukken; de Pruisische koning neemt de keizerkroon uit handen van de revolutionairen niet aan. Vele verworvenheden in de enkele staten worden teruggedraaid. Toch maakt de democratische ervaring indruk; bijvoorbeeld het algemeen kiesrecht van 1848/1849 is het voorbeeld voor de latere natiestaat. De Duitse Bond wordt hersteld, maar in 1858 komt er weer beweging in de ontwikkeling naar een Duitse natiestaat. Het lukt de Pruisische minister-president (kanselier) Otto von Bismarck om in de jaren 1860 de Bond los te breken, een groot deel van de nationale beweging te winnen en met de (rechtse) liberalen samen te werken. Na de Duitse Oorlog tegen Oostenrijk in 1866 richt Pruisen met de Noord-Duitse staten in 1867 de Noord-Duitse Bond op. Dit is de eerste Duitse natiestaat. Bij een nauwelijks veranderde grondwet neemt de Bond de naam 'Duitse Rijk' aan. Onofficieel wordt Duitsland tussen de jaren 1871 - 1918 meestal betiteld als het 'Duitse keizerrijk'. Het Duitse Keizerrijk is een moderne federale rechtsstaat, met aristocratische en democratische elementen. Wetten komen tot stand door de toestemming van de Rijksdag, het gekozen nationaal parlement, en de Bondsraad, het orgaan van de vorsten. De Pruisische koning is de voorzitter van de Bondsraad met de titel Duitse keizer (Kaiser Wilhelm). Naast verschillende liberale, katholieke, socialistische en pacifistische stromingen ontstaan ook antisemitische en hypernationalistische stromingen. Rond 1900 is Duitsland één van de meest ontwikkelde landen en is het Duits na het Frans en het Engels één van de belangrijkste talen van de wereld. Het politieke stelsel blijft echter achter: de regering wordt niet door het parlement bepaald. De Europese grootmachten Groot-Brittannië, Frankrijk, Rusland en Duitsland concurreren om (politieke en militaire) macht en (economische en culturele) invloed op de aarde. Dat leidt dan weer tot de Eerste Wereldoorlog. Duitsland verliest. Dan in 1918/1919 wordt Duitsland een Republiek, de Weimarrepubliek genaamd. De overwinnaars leggen het land met het daaropvolgende verdrag van Versailles (1919) zware boetes op. De algemene onvrede onder de Duitsers over het verdrag van Versailles, dat eenzijdig door de overwinnaars wordt opgesteld, en de zware lasten die het land daardoor opgelegd gekregen heeft, het niet goed werkende politieke systeem, de sociale onrust en de wereldwijde economische crisis maken in 1933 de weg vrij voor de overname van het land door de nationaalsocialisten onder leiding van Adolf Hitler die Duitsland in een totalitaire dictatuur verandert.

De door Hitler begonnen Tweede Wereldoorlog wordt de grootste catastrofe in de Duitse geschiedenis en leidt in 1945 tot de totale bezetting van het land door de geallieerde Russische, Britse, Amerikaanse en Franse strijdkrachten. De geallieerde bezettingsmachten kunnen in de naoorlogse jaren niet tot overeenstemming komen om Duitsland als eenheid te besturen. Op 23 mei 1949 komt in de westelijke bezettingszones de Bondsrepubliek Duitsland tot stand, een parlementaire democratie. De hoofdstad van de Bondsrepubliek wordt Bonn, aan de rivier de Rijn. In de oostelijke bezettingszone van Duitsland richten op 7 oktober van dat jaar de communisten met hulp van de Sovjet-bezetters een dictatuur op, Duitse Democratische Republiek (DDR) geheten. Tijdens de jaren vijftig voltrekt zich in de Bondsrepubliek het zogenaamde Wirtschaftswunder waarbij de steden, de industrie en economische infrastructuur weer wordt hersteld. Dat wordt mogelijk gemaakt door het Marshallplan van de Verenigde Staten en de inspanningen van de Duitsers zelf. Met de Verdragen van Parijs die in 1955 van kracht worden wordt de soevereiniteit van de Bondsrepubliek bekrachtigd en wordt het toegestaan zich te herbewapenen en lid te worden van de NAVO, omdat de Bondsrepubliek onmisbaar is als westerse bondgenoot in de Koude Oorlog. De Bondsrepubliek is samen met de oude aartsvijand Frankrijk een van de initiatiefnemers van de ontwikkeling die tot de Europese Unie leidt. Wel wordt Duitsland opnieuw het economische zwaartepunt van Europa, mede doordat de tijdens de oorlog totaal verwoestte industrie en infrastructuur op de meest moderne wijze weer wordt herbouwd. Ook de grote en goed opgeleide bevolking is een belangrijk voordeel ten opzichte van de buren. In 1989 valt het communisme in Oost-Europa, met als symbolisch hoogtepunt de val van de Muur op 9 november 1989. De opening van de grenzen tussen de twee Duitslanden leidt uiteindelijk tot de hereniging op 3 oktober 1990. Het heeft de Bondsrepubliek Duitsland veel moeite gekost de twee delen van Duitsland ook in maatschappelijk en economisch opzicht te verenigen.

Duitsland heeft 80.722.792 (2016) inwoners en is met 357 000 km2 10 keer zo groot als Nederland. Met bijna 31 procent vormen de katholieken de grootste groep. Zij wonen hoofdzakelijk in het zuiden en het westen.

BIJLAGE 2 BEIEREN

Eén van die staten is Beieren: de Vrijstaat Bayern. Een deelstaat heeft een grondwet, een parlement en een regering zoals een volwaardige staat. Beieren is qua oppervlakte twee keer zo groot als Nederland en heeft ruim 12,5 miljoen inwoners. In München wonen bijna 1,5 miljoen inwoners.

Economisch is dit een van de rijkste gebieden in de wereld. De grote motor achter de Beierse economie is uiteraard de deelstaathoofdstad München, met veel high-techbedrijven op het gebied van elektrotechniek, IT, ruimte- en luchtvaart, maar ook de financiële dienstverlenende sector is met verzekeringsmaatschappijen Allianz en banken belangrijk, en niet te vergeten München als beursstad, winkelstad, tv- en filmstad. De hoofdkantoren van bijvoorbeeld BMW, MÄN AG, Siemens en de Duitse hoofdkantoren van internationale multinationals als Apple, Microsoft en McDonald's hebben zich gevestigd in München.

Beieren is een van de oudste staten in Europa. Het begin dateert nnde 6de eeuw AD. In de Middeleeuwen is Beieren, dat wil zeggen tot begin 19e eeuw Altbayern, eerst onder het huis van de Welfen en dan onder Wittelsbach een machtig hertogdom. In de loop der eeuwen groeit Beieren van een hertogdom en keurvorstendom uit tot een koninkrijk. Na de Eerste Wereldoorlog wordt Beieren dan de Vrijstaat.

De steden in Beieren ontwikkelen zich tot intellectuele en economische centra van Europees belang. Als Keurvorstendom speelt Beieren sinds de Dertigjarige Oorlog een belangrijke rol in de politiek van de grote mogendheden. In de 19e eeuw wordt Bavaria een constitutionele monarchie en beleeft samen met de Franken en Schwaben, een grote culturele bloei en politieke en sociale hervormingen. We zullen veel van de verworvenheden zien. Nu volgt een beknopt overzicht. Daarna gaan we wandelen door München en zullen we dikwijls geconfronteerd worden met de ontwikkelingen uit het verleden.

Beknopte beschrijving van de historie van Beieren

Als de Romeinen en het Romeinse Rijk zich terugtrekken rond 400 ontstaat enige beroering onder de bevolking van Europa. Beieren ontstaat als de Germaanse stam, de Bajuwaren (of Bavarii) in de 6e eeuw dit gebied binnenvallen en een hertogdom stichten onder het vorstenhuis Agilolfingen, verwant aan de Merovingische dynastie, de koningen van het Frankische Rijk. Van oorsprong een geslacht uit Austrasië (het gebied tussen Schelde en de Rijn met Elzas, Vogezen, Champagne, de Eifel (Pfalz), Ardennen en Brabant als Toxandrië, maar zonder Vlaanderen) dat in conflict raakt met de Merovingische koning Pepijn van Landen. Met steun van het Frankische Rijk wordt Garibald van Agilofingen rond 550 nC de eerst bekende Hertog van Beieren.

Met het geloofsleven van Bonifatius wordt het gebied gekerstend. Onder Karel de Grote komt Beieren onder het Frankische Rijk. Dat Frankisch Rijk neemt de vormen aan van het voormalige midden-Europese Romeinse Rijk en onder de invloed van de Roomse Pausen ontstaat gaandeweg het Heilig Roomse Rijk. De in Aken tot keizer gekroonde leiders heersen dan over de wereldlijke macht van de onder hen resorterende koningen, prinsen en hertogen van de hertogdommen, graafschappen, prinsdommen, bisdommen, aartsbisdommen, vrijsteden en rijkssteden. Beieren is zo’n hertogdom. De kerkelijke macht is overigens voorbehouden aan de Paus in Rome en zijn bisschoppen. Ze praten allemaal mee in de verdeling van de macht, het bestuur, het leger, de financiën en het recht van God en Vaderland.

Dan na 900 verzwakt dit rijk en neemt de Beierse stam het heft weer in eigen hand. Eerst met het huis van Luitpold en rond 1070 met de Zwabisch-Italiaanse dynastie van de Welfen. We zullen zien dat deze adellijke geslachten door de eeuwen heen een permanente rol spelen in de machtsverhoudingen. En zo rond 1139 krijgt de Welf Hendrik de Leeuw het Hertogdom weer onder controle. Maar helaas, die wordt weer afgezet en verbannen. En dan, o roerige tijd, wordt het Hertogdom Beieren in 1180 overgedragen aan Otto van Wittelsbach. Zijn nakomelingen zullen tot 1918 aan de regering blijven.

Naast het geslacht Welfen en de dynastie van Wittelsbach doet een derde familie mee in de Duitse geschiedenis ten aanzien van Beieren. Dat is het huis Hohenstaufen, een Zwabisch vorstenhuis, met Frederik I bijgenaamd Barbarossa als bekendste telg. Zwaben, grenzend aan Beieren, moet geregeld gebied afstaan aan de Hertog. Soms door huwelijken, vererving, verkrijging, verovering, verdeling of ruil; zo verkrijgt men uitbreiding in het ‘spel’ onder de Keizer. Soms wordt je eigen huis tot Koning/Keizer van het Roomse Rijk, een andere familie staat dat tegen en sluit een verbond met anderen ter afzetting of overname. Het kan verkeren.

Dat gaat eeuwen door. Zo kan in de 13e eeuw Beieren via de zonen van Otto II de keurvorstelijke waardigheid verkrijgen. Lodewijk de Beier wordt Koning op de Duitse troon. Vorstendommen en graafschappen worden met hun land verenigd tot zelfs Holland, Zeeland, Friesland en Henegouwen toe. Denk in dit verband aan Jacoba van Beieren. Maar ook verdeling leidt tot Neder-Beieren, Opper-Beieren, afstaan van de Palts, Tirol aan de Habsburgers en Brandenburg aan Luxemburg.

Rond 1500 leidt dat tot oorlogen. Successieoorlog met de Palts, koninkrijk Bohemen, en andere rijkssteden en hertogdommen. De bekendste is de Landshuter Successieoorlog.

Later volgt de godsdienststrijd. De inmenging van de Paus uit Rome komt onder druk te staan. Katholiek Beieren volgt de Paus en de evangelische rijksstad Donauwörth wordt veroverd door de Protestanten. Dat veroorzaakt de Dertigjarige Oorlog van 1618 tot 1648; in Nederland vergelijkbaar met de 80-jarige Oorlog. De strijd gaat niet om machtslust maar om de spanningen tussen katholieken en gereformeerde staten en breken met de pauselijke macht. Betrokkenen zijn het Heilig Roomse Rijk, de Spaanse Nederlanden, Oostenrijk, Spanje, Bohemen en eigenlijk de gehele beschaafde wereld in de 17e eeuw. Dat eindigde met de Vrede van Westfalen en de Vrede van Münster: Opper-Palts en de keurwaarde blijven bij Beieren.

We zijn er nog niet. Het Huis Habsburg uit Oostenrijk mengt zich in de strijd. Samen met Hongarije ontvouwt zich steeds meer macht vanuit het zuidoosten van Europa. Overigens in Frankrijk spelen de Bourgondiërs ook een rol van betekenis. Uiteindelijk zal dit huis Habsburg vanaf 1438 vrijwel onafgebroken keizers van het Roomse Rijk afvaardigen, met Karel V als meest bekende telg. Met macht en kracht in Duitsland en in Oostenrijk levert dat gevaarlijke druk op in Beieren, die kan leiden tot verdeling. Dat verenigt twee keurvorstendommen tot het keurvorstendom Palts-Beieren.

Ook de steeds sterker wordende staat Pruisen (Polen) oefent druk op vanuit het oosten en richt de Vorstenbond op, als tegengewicht voor het Roomse Rijk. Vanuit het zuiden en westen komt Napoleon opzetten. Dit leidt tot het Reichsdeputationshauptschluss, het laatste belangrijke besluit van de Rijksdag van het Heilig Roomse Rijk dat het aantal van 1800 soevereine staten terugbrengt tot ongeveer 60. Met de steeds groter wordende invloed van de protestanten verliezen de geestelijke vorsten steeds meer aan invloed. Dan ontstaat de Rijnbond en moet Keizer Frans II zijn kroon neerleggen en wordt het Rijk ontbonden Het is 1806. Keurvorst Maximiliaan IV Jozef neemt op 1 januari 1806 de titel aan van koning van Beieren en wordt gekroond als Maximiliaan I van Beieren.

Het Duitse Rijk wordt de opvolger van het Heilige Roomse Rijk. Het is ontstaan uit de Duitse Bond waarbij in 1815, na de val van Napoleon, 38 staten en vorstendommen het Duitse Rijk opdragen om tegenover het buitenland de zelfstandigheid van Duitsland te bewaren met behoud van de autonomie van de individuele staten. Beieren moet dan in 1815 Tirol en Vorarlberg afstaan en krijgt daarvoor gebieden in het noorden rond Würzburg en Asschaffenburg voor terug. Beieren is als nieuw Koninkrijk ingeklemd tussen de twee keizerrijken: Pruisen in het noorden en Oosterrijk in het zuiden, maar gaat wel deel uitmaken van de Duitse Bond. De revolutie in 1848 leidt ertoe dat Ludwig I afstand doet van de troon ten gunste van zijn zoon Max II en zijn zonen Ludwig II en later Otto.

Als in de machtsstrijd in 1866 de oorlog uitbreekt tussen Pruisen en Oosterrijk kiest Beieren partij voor de Oostenrijkse zijde (ook katholiek) en verliest. Dat leidt er weer toe dat het Duitse Reich omgevormd wordt tot het Duitse Keizerrijk. Koninkrijk Beieren treedt na het verlies toe tot het keizerrijk. Pruisen gaat in 1870 verder in de oorlog met Frankrijk. In 1870 strijdt Beieren aan de zijde van Pruisen en de Noord-Duitse Bond tegen Frankrijk, waarna het in 1871 tot het nieuwe federale Duitse Keizerrijk toetreedt.

Beieren blijft echter in grote mate autonoom. De Beierse koningen uit het huis Wittelsbach behouden hun eigen leger. Daarnaast behoudt het koninkrijk Beieren zijn eigen posterijen en diplomatieke vertegenwoordigers. Maar in Beieren zelf wordt Ludwig II in 1886 krankzinnig verklaart, waarop zijn oom Luitpold als prins-regent de regering overneemt namens de eveneens geesteszieke nieuwe koning Otto I. Zijn zoon, sinds 1912 prins-regent en sinds 1913 als Lodewijk III koning van Beieren, wordt in de Novemberrevolutie van 1918 afgezet.

Na 1918 wordt het koninkrijk ontbonden na de revolutionaire schermutselingen en socialistische volksopstand. De onafhankelijke socialisten en de communisten willen allerlei omvormingen naar een radenrepubliek – naar sovjet-model, is Raad-model – maar dat komt uit gebrek van goede leiding niet van de grond. Maar na het rode experiment blijft Beieren een bolwerk van extreem-rechtse nationalisten en reactionairen die tegen de republiek gekant zijn. Het wordt een bakermat van de nazi’s hetgeen leidt tot de nationaalsocialistische machtsovername in 1935.

In 1945 na de Tweede Wereldoorlog wordt de Vrijstaat Beieren door de Amerikanen bezet en wordt het interim bestuur na democratische verkiezingen vervangen door een Beierse regering. De Rijnpalts blijft gescheiden van Beieren en gaat deel uitmaken van de deelstaat Rijnland-Palts. Sindsdien groeit Beieren uit tot de rijkste deelstaat van Duitsland.

Het staatsbestuur van Beieren is onderverdeeld in drie lagen. De bovenste laag wordt gevormd door de regering en de ministeries, de middelste laag wordt gevormd door de Regierungsbezirke en de onderste laag bestaat uit de Landratsämter. De Vrijstaat Beieren kent zeven Regierungsbezirke. Deze vertegenwoordigen de staatsregering van Beieren op regionaal niveau. Dat zijn Mittelfranken, Niederbayern, Unterfranken, Oberbayern, Oberfranken, Oberpfalz en Schwaben.

BIJLAGE 3 OKTOBERFEST

Oktoberfest (tijdens de laatste twee weken van September!)

Het Oktoberfest (Duits voor oktoberfeest) is een jaarlijks volksfeest in München. Het geldt als het grootste bierfestival ter wereld en wordt jaarlijks door meer dan zes miljoen mensen bezocht.

Het feest begint traditioneel om 12.00 uur op de eerste zaterdag na 15 september en eindigt normaal gesproken op de eerste zondag van oktober. Indien de eerste zondag van oktober vóór de Dag van de Duitse eenheid (3 oktober) valt, wordt het festival verlengd tot en met 3 oktober. Zodoende duurt het Oktoberfest 16 tot 18 dagen.

Het eerste Oktoberfest werd in 1810 gehouden ter ere van de bruiloft van prinses Theresia van Saksen-Hildburghausen en kroonprins Lodewijk van Beieren. In 2010 werd er ter ere van de 200e verjaardag van het evenement een extra dag toegevoegd en duurde het Oktoberfest tot en met maandag 4 oktober 2010.

Het Oktoberfest wordt op de Theresienwiese ("Theresiaweide"), een speciaal daarvoor bestemd terrein, gehouden. Dit terrein bevindt zich niet ver van het centrum van München en staat ook bekend als de Wiesn (Beiers voor weide of weiland). Aan de rand van de Wiesn staat Frau Bavaria, een groot bronzen beeld dat het land Beieren symboliseert. Traditie speelt een belangrijke rol deze dagen. De Oberbürgermeister slaat onder veel belangstelling het eerste vat bier aan, waarna hij de spreuk O'zapft ist (Beiers voor Er is aangetapt) zegt en het feest begint. Veel mensen dragen traditionele klederdracht (waaronder de bekende "lederhose" voor mannen en de "dirndl" voor vrouwen). Muziek komt enkel van live spelende blaaskapellen.

Activiteiten
Het feest bestaat uit een kermis en veertien grote tenten. Dit zijn kolossale en mooi aangeklede tenten, waarvan de grootste plaats biedt aan zo'n 10.000 personen. Om de tent heen bevindt zich een zogenaamde Biergarten ("biertuin"). Traditiegetrouw wordt het bier alleen geserveerd in een zogenaamde Maß; een bierglas met een inhoud van een liter. Twee van de veertien tenten zijn wijntenten waar voornamelijk wijn geschonken wordt. In alle tenten wordt ook frisdrank en/of alcoholvrij bier geschonken.

Het is wettelijk vastgelegd dat alleen de volgende, in München gebrouwen, bieren mogen worden geschonken:

• Paulaner (Paulaner Brauerei Gruppe, Brau Holding International)

• Hacker-Pschorr (Paulaner Brauerei Gruppe, Brau Holding International)

• Augustiner (Augustiner-Bräu)

• Spaten (Spaten-Franziskaner-Bräu, AB InBev)

• Hofbräu München (Staatliches Hofbräuhaus)

• Löwenbräu (Löwenbräu, AB InBev)

Theresia Charlotte Louise Frederika Amalia van Saksen-Hildburghausen (Straufhain, 18 juli 1792 - München, 26 oktober 1854) was de echtgenote van de Beierse koning Lodewijk I. Zij was het zesde kind van vorst Frederik van Saksen-Hildburghausen en prinses Charlotte van Mecklenburg-Strelitz, dochter van Karel II van Mecklenburg-Strelitz. Op achttienjarige leeftijd trouwde ze met de Beierse kroonprins Lodewijk. Het trouwfeest in München, op 17 oktober 1810, duurde vijf dagen. De weide waar de meeste feestelijkheden plaatsvonden heet sindsdien "Theresienwiese". Het feest werd ieder jaar in oktober herhaald en zo ontstonden de zogenaamde Oktoberfeesten die tot op de dag vandaag in München plaatsvinden.

Karel Lodewijk August (Straatsburg, 25 augustus 1786 – Nice, 29 februari 1868) was van 1825 tot 1848 koning van Beieren. Lodewijk I was het oudste kind van koning Maximiliaan I Jozef (1756-1825) en Augusta Wilhelmina van Hessen-Darmstadt (1756-1796), een nicht van landgraaf Lodewijk IX van Hessen-Darmstadt. Later zouden nog twaalf broers en zussen volgen. Hij werd geboren in Straatsburg, waar zijn vader, prins van het onbeduidende hertogdom Palts-Zweibrücken, destijds was gelegerd als kolonel in het Franse regiment van de Elzas. Dit regiment schonk de jonge vader ter ere van Lodewijks geboorte een kussen gevuld met het haar van hun afgeschoren baarden.

Het gezin moest in 1789 vluchten voor de Franse Revolutie, eerst naar Darmstadt - waar Lodewijk bijna stierf aan de pokken - en later naar Mannheim.

Als kroonprins trad hij op 12 oktober 1810 in het huwelijk met Theresia van Saksen-Hildburghausen, dochter van Frederik van Saksen-Hildburghausen. Deze gebeurtenis wordt nog tot op de dag van vandaag gevierd met het zogenaamde Oktoberfest. De locatie van het huwelijk werd naar de bruid Theresienwiese genoemd.

De koning was katholiek, zijn echtgenote echter evangelisch, en bleef dit ook tot aan haar dood.

Lodewijk werd na de dood van zijn vader op 13 oktober 1825 koning van Beieren. Hij voerde aanvankelijk een vooruitstrevende politiek maar werd onder invloed van de Julirevolutie (1830) en het Hambacher Fest (1832) meer reactionair. Hij was een groot liefhebber van de Griekse cultuur en steunde de Griekse vrijheidsstrijd met enthousiasme. In 1832 werd zijn tweede zoon Otto zelfs de eerste koning van Griekenland.

Onder Lodewijks heerschappij werd München tot een belangrijke stad voor de kunst. Hij liet vele tot de dag van vandaag belangrijke bouwwerken oprichten, waaronder de Ludwigstraße met de universiteit, de Feldherrenhalle, de Siegestor (Overwinningspoort), de Bayerische Staatsbibliothek en het Königsplatz (Koningsplein) met de glyptotheek.

Op het Oktoberfest is het traditie dat in de tenten gezelligheid heerst met een traditioneel Beiers bier. Het is een feest waarbij de samenhorigheid en het leven gevierd worden.

Er kan onderscheid gemaakt worden tussen grote en kleine tenten. De grote tenten zijn het populairst en bieden de meeste plaatsen.

Aanvang en slot
De dagelijkse festiviteiten beginnen om 11 uur 's ochtends ('s zaterdags 10 uur) en gaan door tot ongeveer half twaalf 's nachts. De eerste zondag van het Oktoberfest staat bol van tradities. Eerst wonen de burgemeesters en wethouders van de stad München de mis bij in een van de vele kerken die de stad rijk is. Daarna wordt het veld verlegd naar de voorbereidingsplaatsen voor de zondagse parade. Deze parade kenmerkt zich door een zeer traditioneel gehalte: karren met paarden, marcherende blaaskapellen en loopgroepen trekken aan de toeschouwers voorbij.

BIJLAGE 4 LIJST VAN HEERSERS VAN BEIEREN

Deze lijst is beschikbaar in PDF formaat. Klik hier om de PDF te openen.