Wij parkeren op de parkeerplaats van De Geelders aan de Schijndelseweg, de weg tussen Boxtel en Schijndel. Daarmee lopen we iets anders, dan wij bij het uitzetten hebben gedaan (wij zijn gestart bij café Het Groene Woud) en daardoor loopt de fotoserie niet synchroon met de route.

Start richting zuid De Geelders in. Dat kan flink nat zijn. Er zijn enkele uitgezette wandelingen, waarvan er een zelfs als Laarzenpad wordt aangeduid. Zelfs door SBB.

Hoe het in de zomerperiode is, weten we niet, maar nu in december was het erg, soms heel erg nat. In de zomer zijn de muggen een plaag.

De Geelders N51 35.912 E5 22.312
De naam is afgeleid van Geerling van den Bosche, een 14e eeuwse edelman. In 1470 ging het gebied over naar de Kartuizer monniken. Maar de protestanten verdreven de monniken naar Spaanse Nederlanden.

In 1658 werd het landgoed privébezit tot 2003 onder de laatste familie Marggraaf. Een stichting beheert sindsdien een derde deel van het gebied. Tweederde deel is in handen van Staatsbosbeheer. Het totaal is 250ha groot.

Werd het bos eerst gebruikt voor het hakhout, later is het vooral een productiebos van eek, eikenschors, dat gebruikt werd in de leerlooierij.

In de jaren ’30 werden de rabatten aangelegd, zodat het droger werd. Onder Ewald Marggraaf werd het bos niet onderhouden, waardoor nu een zeer rijk gevarieerd bosgebied is ontstaan.

De Marggraaf Bossen liggen achter de hekken met de “M”. De Lussendreef, vernoemd naar Pieter Lus is de scheidingsweg tussen SBB en Marggraaf.

Via de Eekhoorn verlaten we het bosgebied. Daar zijn we rechts gegaan om aan de overkant van het riviertje richting ’t Hoefje te gaan.

Het brugje, een losliggende balk van 22cm breed vinden we te veel uitdaging in deze maand. Dus terug naar de Schijndelseweg. Over het fietspad en bij het Waterwingebied rechts, langs de pompen verder.

Waterwingebied ‘t Hoefje N51 36.290 E5 23.658
Regenwater zakt langzaam door dikke pakketten zand en klei, die het water zuiveren, maar waardoor ook stoffen worden opgenomen, uit plantenwortels en uit de zandkorrels zelf. Vanuit diepere grondlagen wordt het weer opgepompt met een pompstation en waterputten.

Het grondwater is van uitstekende kwaliteit, maar moet toch nog enkele bewerkingen ondergaan. Zo moeten metalen, als ijzer en mangaan en gassen zwavelwaterstof, methaan en koolzuur worden verwijderd.

Na de filtering wordt weer zuurstof toegevoegd om de smaak te verbeteren en de houdbaarheid te verlengen.

In het waterwingebied van Pompstation Schijndel liggen 25 putten, die het water op een diepte van 150 en 200m oppompen. In totaal wordt per jaar 8 miljard liter drinkwater aangemaakt.

Per persoon gebruiken we ongeveer 150 liter water per dag. Dat is inmiddels tweemaal zoveel als veertig jaar geleden.

Aan het einde van het waterwingebied komen we op een geasfalteerde weg. Daar gaan we linksaf.

De lange wandelingen gaan naar de pauzeplek. Op zich een zeer bijzondere locatie. Alle kortere wandelingen gaan rechtdoor op de asfaltweg naar de spoorlijn.

Na de pauze zien we de Klompenmakerij. Aan de Korteweg. Op de kruising 250m links. De route gaat daar rechtsaf de zandweg in. Voor de POI’s even op en neer.

Winery &Herbs Boxtelseweg 23 5481 VE Schijndel
T 073 549 65 35 M 06 42 71 88 29
info@wineryandherbs.nl / www.wineryandherbs.nl
Openingstijden: zomer en winter vrijdag, zaterdag en zondag van 10.00 tot 17.00 uur

Populieren en Klompenmakerij van Kaathoven N51 36.159 E5 24.812
Klompenmakerij Van Kaathoven aan de Korteweg 7 ligt aan de Lange route van 19km voorbij het waterpompstation.

Vanwege de aanwezige rijkdom aan populieren, kent Schijndel van oudsher een aantal ambachten als het maken van manden, hoepels en klompen. Klompen maken is een ambacht dat van vader op zoon werd doorgegeven. Schijndel kon in de 19e eeuw met Sint-Oedenrode, Best, Liempde en Boxtel uitgroeien tot een centrum van klompenmakers.

Rond 1925 telde Schijndel nog 64 klompenmakers. In deze periode kwamen de eerste klompenfabrieken in beeld. Het machinaal werken verdrong in snel tempo het handwerk. De klompenfabriek van de familie Van Kaathoven geeft nog een fraai beeld van deze geschiedenis. Te bezoeken op afspraak.

Net voor het spoorlijntje gaan we rechtsaf. Maar je mag best even op het spoorlijntje gaan staan om te kijken.

Het Duitse Lijntje N51 35.742 E5 24.450
Op 15 juli 1873 werd de spoorlijn Boxtel-Goch geopend. 29 maart 2005 werd het laatst operationele stuk Boxtel-Veghel officieel gesloten.

Het hele traject van deze spoorlijn was in 1878 de snelste verbinding tussen Londen-Berlijn-Sint-Petersburg uitgevoerd in Nederland door de NBDS, Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij.

In 1908 reed de Blauwe Brabander een toen zeer moderne stoomlocomotief. Rotterdam en Amsterdam – Noordzeekanaal was er nog niet – waren minder belangrijke havens, dan Vlissingen. De lijn werd indertijd gebruikt door de Russische Tsaar, zijn familie en gevolg – Elisabeth I was een dochter van Tsaar Peter de Grote - om vanuit Petersburg naar de familie in Londen te reizen.

Op de asfaltweg weer links. Om richting Dommeldal te gaan langs Olland af, waar we enkele hele mooie huisjes passeren. We komen uit op de Slophoosweg, de hoofdweg tussen Olland en Boxtel.

Bodem van Elde N51 35.223 E5 23.688
De Hertog van Brabant gaf in 1314 in erfpacht, enkele gemeenschappelijke gronden uit, onder de naam Bodem van Elde, een groot nat bosgebied met heidevelden, aan de zuidzijde begrensd door de Dommel. Aan de rand daarvan was bewoning mogelijk.

De gronden gebruikte men voor turf, het steken van heideplaggen, hooi, het houden van het vee, bijen en varkens en voor het hakhout.

Kartuizerklooster, Boelaars-Hoeve, kapel N51 35.011 E5 23.985
250 meter verder, vooraan in Olland staat rechts de Boelaars-Hoeve – voor de broodnodige recreatie - en het Damiaan centrum – voor de nog harder nodige bezinning. Hier stond vroeger een schuurkerk en het Kartuizerklooster.

Tegenover staat een kapel. We zullen er op een afstand van 250 meter – of even op en neer - langsaf lopen.

We komen uit op de Kartuizerweg, met de oude hoge statige populieren, die over gaat in een zandweg. Rechts ligt dan een grote bolle akker.

We komen uit op de Kartuizerweg, met de oude hoge statige populieren, die over gaat in een zandweg. Rechts ligt dan een grote bolle akker.

Olland is ook de startplaats van Wandelvereniging OLAT, de Ollandse Lange Afstand Tippelaars. Interessant voor onze lange afstand lopers? http://www.olat.nl (Ik zie geen GPS-wandelingen???).

Bolle Akkers N51 35.031 E5 23.559
Hier, maar ook voorbij het Groot Duyfhuis, zien we Bolle Akkers. Die zijn ontstaan doordat de boeren in de potstal heideplaggen met stalmest vermengden en dit over de akkers uitstrooiden.

De akkers werden jaarlijks enkele millimeters hoger. Na 500 jaar ligt de akker dan wel een halve meter of meer hoger. Aan de randen waait het droge zand ietwat weg en zo ontstaat een bolle akker.

Daarna hebben we dan de keuze om bij de Maai rechts op en neer te gaan naar Café ’t Groene Woud om bij het spoor even te pauzeren (wintertijd: woensdag en donderdag gesloten), of iets verder door te lopen om aan een picknicktafel uit te rusten. Wij geven de voorkeur aan een terrasje bij het spoor – op en neer dus.

Bij ’t Groene Woud ligt, aan de andere kant van het spoor, een Parkeerplaats, die als alternatieve startplaats geldt voor enkele kortere routes, of alleen maar voor een rondje in de Geelders. Zelf willen we echter het volgende stuk niet missen…..

In de zomer kun je even voorbij die picknickplaats de Dommel oversteken met een voetpontje. Dan kom je in Liempde voor een pauze. Dat is wel 3 km extra. Maar het kan minder.

Zelf hebben we dat niet gelopen, maar indicatief in de tracks aangegeven.

Sint-Jans pontje N51 34.614 E5 22.780
Je kunt ook - even op en neer voor het leuke. Het is een voetpontje speciaal voor de wandelaars over de Dommel aangelegd.

Eenmaal aan de overkant loop je door tot aan de hoek Kerkakkers en Pastoor Dobbeleijnsstraat, want daar stond vroeger de Sint-Janskapel, de contouren zijn hier weer zichtbaar aangebracht. Het pontje is hiernaar vernoemd.

Jeroen Bosch Schuur N51 34.771 E5 22.516
Op weg naar Kasteren komen we eerst bij een vroeg-Meierijse Jeroen Bosch-schuur. Een grote schuur, royaal dak en gele lemen wanden tussen het houten frame. We kennen die van de schilderijen van Jeroen Bosch.

In de tijd van Jeroen Bosch, Breughel, en nog lang daarna waren er bijna geen andere type schuren te vinden dan dit type.

Het is opmerkelijk dat deze schuur, eerst zo algemeen, volledig uit het landschap van de Meierij verdwenen was. De oudste elementen van de schuur stammen uit ongeveer 1750.

Deze van origine Brabantse schuur komt nu uit het Oost-Vlaamse Brakel. De bouwconstructie maakte ze verplaatsbaar. Zo kon destijds de pachter zijn schuur naar de volgende boerderij meenemen.

Achter deze schuur staat de duiventoren.

De Duiventoren N51 34.790 E5 22.432
Het was Pieter Lus, die waarschijnlijk in 1659 de duiventoren liet bouwen. Die duiven leverden honderden kilo’s fosfaatrijk mest op. Het Groot Duyfhuis was in de omgeving een van de weinigen, die duiven op deze schaal mocht houden.

Overigens waren de andere boeren in de omgeving niet bijzonder blij met deze zaadpikkers.

In Frankrijk mocht een kasteelheer voor elke hectare grond een duivenpaar houden. Al gauw werd dat een statussymbool. Napoleon gebruikt daaruit vele duiven voor zijn verbindingen. Ook tijdens de Bataafse Republiek werden hier duiven voor gebruikt.

Tegenwoordig bouwt men duiventorens om de overlast van duiven uit bebouwde gebieden te houden. Zorg voor voedselschaarste in de stad en overschot in de duiventoren. Men laat de duiven broeden op kunsteieren en hoopt zo de populatie duiven te beheersen.

Het Groot Duijfhuis N51 34.819 E5 22.432
In de bocht staat het Groot Duijfhuis. In 2003 uitgeroepen tot de Brabants Boerderij van het jaar, gebouwd eind 1700 als een hallenhuis.

In de buitenmuur van de Herenkamer zijn in donkere stenen een X-teken ingemetseld om aan te geven dat hier recht gesproken werd. Al in 1400 werd melding gemaakt van dit huis.

In 1471 werd deze boerderij samen met de watermolen geschonken aan de Kartuizer monniken. Nadat deze werden verdreven werd het weer privébezit van Pieter Lus.

In de bocht staat een Vlaamse langsdeelschuur.

Na al dit fraais – er komt geen einde aan – komen we bij de St.Antonius kapel. “Teunis mi ’t verreke”, Sint Antonis, de patroonheilge van boeren, vee en ’t varken.

De Kapel van St. Antonius Abt N51 34.935 E5 22.435
In de Middeleeuwen bezochten pelgrimgangers de St.Teuniskapel op Slophoos in verband met de pest. Na de vrede van Munster werd de kapel rond 1650 afgebroken.

Onder de Fransen, 1794, kon in de Bataafse Republiek weer een nieuwe kapel worden gebouwd. Van hout. Die werd rond 1870 weer afgebroken vanwege het Duitse Lijntje. Gelukkig, in 1982 werd er een nis opgebouwd, die in 2002 omgebouwd is tot deze mooie kapel.

Op de derde zondag van Januari wordt jaarlijks de Antoniusviering gehouden. In 1996 is een bronzen beeld van Antonius, vervaardigd door beeldhouwer Pierrot van Leest.

In Liempde kent men nog de Antoniusbroederschap, het Antoniusgilde.

Op de tekst naast het beeld, staat de geschiedenis van Antonius Abt. Opmerkelijk is dat deze boerenzoon in Egypte is geboren in 250 na Christus en in 356 is gestorven. Hij is de beschermheilige van de boeren, het vee en in het bijzonder van het varken.

Het is hier dat we enkele andere wandelaars ontmoeten die de heilzame werking van wandelen ontdekt hebben. De ontspanning van het lichaam en de bevrijding van de geest lossen vele problemen op. Maar soms moet men nog vele wandelingen maken. We hopen daaraan met onze wandelingen iets te kunnen bijdragen.

Nu lopen we weer door. Eerst gaan we naar de brug over de Dommel en passeren zo het gehucht Kasteren. Bij de brug stond vroeger de oude watermolen. Daarna keren we terug naar de spoorwegovergang. Inderdaad, het is 250m.

Watermolen aan de Dommel N51 34.872 E5 22.045
Bij de Dommel heeft hier rond 1250 al een watermolen gestaan. Van deze graanmolen wordt melding gemaakt in 1294 doordat Hertogin Johanna van Brabant de molen te leen heeft gegeven aan de Heer van Boxtel.

1794 kwam de laatste Heer van Boxtel onder de Franse guillotine. Vanwege de vele schulden werd de molen verkocht aan een particulier. Dat heeft niet mogen baten. Hij raakte in verval omdat de boeren klaagden over de waterstand.

De molenaar was gebaat bij een hoge waterstand, maar dan liepen de weilanden van de boeren onder water. In de 20e eeuw werd de, inmiddels, oliemolen afgebroken.

De graanmolen die daarop volgde kreeg een oliemotor. In 1960 sloeg de bliksem in en brandde het geheel af.

De molenloop naar het waterrad wordt gedicht. Vanaf de brug zien we naar het oosten het Dommeldal met de duiventoren. Prachtig.

Naar het westen zien we de weert, een deel van het vroegere eiland waarop het gebouw van de molen stond. Het oude molenhuis staat tegenover de spoorwegovergang bij het station.

We gaan nu terug naar de spoorwegovergang en zien daar niet alleen het oude molenaarshuis, maar ook weer het Duitse lijntje met daarachter het station.

Station Liempde N51 35.029 E5 22.080
Kasteren, waarschijnlijk afgeleid van het Romeinse castellum, legerkamp, doet vermoeden dit gebied al heel lang bewoond is. Maar het ontkomt niet aan den modernen tijd.

Oh, neen. Het Duitse Lijntje wordt aangelegd, maar er is geen station gepland. Nou, dat kan niet en in 1884 volgt dus een eenvoudige halte, met – we zouden het nu een houten abri, of bushokje noemen. Dat kende men toen nog niet, dus volgde in 1893 een heus stationnetje.

Maar, ook dat was niet voldoende, in 1903 volgde het zeer grote stationsgebouw. Zo. In fraai gemetselde steen. Heel anders dan de andere stationsgebouwen langs dit spoor, want die zijn allemaal wit bepleisterd.

De trein komt niet meer, het laadspoor is ook ontmanteld, maar het station staat er nog steeds.

We steken het spoor over en voorbij de camping gaan we rechts door de akkers naar het bos. Eerst een stukje rond over Het Speet en daarna door de Geelders terug naar de parkeerplaats.

Natuur in De Geelders en Het Speet N51 35.666 E5 22.665
Het bos bestaat grotendeels uit loofbos en is rijk aan soorten. Vooral het heidegebied (Het Speet) en kleinschalige bos- en weidegebieden zijn belangrijk. In de bodem is veel leem aanwezig, waardoor het gebied zeer vochtig is. Soorten die in het gebied voorkomen zijn: Bosanemoon, Slanke sleutelbloem, Dalkruid, Eenbes, Zwarte rapunzel, Klokjesgentiaan en Grote wolfsklauw.

Op het heideterrein bevinden zich de Klokjesgentiaan, Wolfsklauw en Kleine Zonnedauw. Ook komen in het gebied zeldzame vlindersoorten voor, waaronder één van de grootste populaties van het Bont Dikkopje in Nederland.

Andere voorkomende vlindersoorten zijn het Heideblauwtje, IJsvogelvinder en het Zandoogje. Een kenmerkende vogel voor De Geelders is de Houtsnip die hier komt overwinteren..

En dan we rond. Er viel veel te vertellen, en gaande de zoektocht heb ik steeds meer interessante items gevonden, moest ik de wandeling aanpassen en – zelden was het zo moeilijk – lagen de POI’s niet op de route, maar 250m daarvan af. Dan moet je op en neer.

Wil je het allemaal zien, dan loop je al gauw enkele kilometers extra. Maar dan heb je de snoepjes ook gezien, want…. Rondlopen zonder te kijken kun je overal.

Veel wandelplezier.

Arnold en Leonoor.

Startpunt

• Startpunt A730 18km Geelders Olland Kasteren N51 36.087 E5 22.233 Z 181° true
• Startpunt A731 11km Geelders N51 36.087 E5 22.233 Z 181° true
• Startpunt A732 11km Olland Kasteren N51 35.262 E5 22.805 WNW 290° true
• Startpunt A733 21km Geelders Olland Kasteren N51 36.087 E5 22.233 Z 181° true
• Startpunt A734 6km Geelders N51 36.087 E5 22.233 Z 181° true

Geraadpleegde websites:

• https://www.olat.nl

POI’s

• De Geelders N51 35.912 E5 22.312
• Waterwingebied ‘t Hoefje N51 36.290 E5 23.658
• Populieren en Klompenmakerij van Kaathoven N51 36.159 E5 24.812
• Het Duitse Lijntje N51 35.742 E5 24.450
• Bodem van Elde N51 35.223 E5 23.688
• Kartuizerklooster, Boelaars-Hoeve
• kapel N51 35.011 E5 23.985
• Bolle Akkers N51 35.031 E5 23.559
• Sint-Jans pontje N51 34.614 E5 22.780
• Jeroen Bosch Schuur N51 34.771 E5 22.516
• De Duiventoren N51 34.790 E5 22.432
• Het Groot Duijfhuis N51 34.819 E5 22.432
• De Kapel van St. Antonius Abt N51 34.935 E5 22.435
• Watermolen aan de Dommel N51 34.872 E5 22.045
• Station Liempde N51 35.029 E5 22.080
• Natuur in De Geelders en Het Speet N51 35.666 E5 22.66