We parkeren de auto achter de Sint-Jozefkerk van Gooreind. De zon brand er al lekker op los. Voordat we vertrekken worden de bleke delen ingesmeerd met factor 50 en dan kunnen we op pad.

We kiezen ervoor om eerst het Kochpad te lopen. Onderweg kunnen we dan gebruik maken van alle schaduw die we in de lommerrijke lanen kunnen vinden.

Gooreind
Gooreind is een dorp in de Belgische provincie Antwerpen. Het ligt in de gemeente Wuustwezel, ten zuidwesten van het dorpscentrum van Wuustwezel langs de rechte Bredabaan (N1) naar Brasschaat.

Door het gebied liep vroeger de oude heirbaan Antwerpen-Breda, via onder meer de huidige Oude Baan, Oud Gooreind, Akkerveken en Westdoorn. Op bevel van Napoleon werd van 1806-1811 in de plaats daarvan de huidige rechte Bredabaan (een deel van de huidige N1 aangelegd. De parochie Gooreind werd opgericht in 1869. Hiervoor waren een eigen kerk, pastorie en dorpschooltje opgetrokken.

De Sint-Jozefkerk
De Sint-Jozefkerk is een parochiekerk in Gooreind, een gehucht van Wuustwezel. De eerste kerk werd gebouwd tussen 1866 en 1869, maar die werd al snel te klein. De kerk werd uitgebreid in 1937 en werd door kardinaal Van Roey ingewijd op 2 mei 1939.

Het Kochpad brengt ons richting het vroegere domein van Koch. Er staan hier mooie huizen, en je kunt er vrij rondlopen. Dat was 100 jaar geleden wel anders. Toen behoorde het grote 251 ha. grote domein aan de familie Koch toe. Een groot hek om het domein zorgde ervoor dat de privacy van de familie gewaarborgd werd. Als je de geschiedenis niet kent dan zie je die alleen terug in de vreemde toegangspoort die midden in een weiland staat. 

Het Kochpad
Vanaf de St. Jozefkerk is het niet ver lopen naar de schaduwrijke lanen van Gooreind welke indertijd zijn aangelegd door de bankiersfamilie Koch. Bezondere aandacht verdient de historische poort welke toegang gaf tot het domein. Een perfecte gezinswandeling.

Het koch domein
Na de aanleg van de Bredabaan in 1811 begon de gemeente Gooreind grote stukken heide te verkopen. Dat was de start voor de kolonisering van de heide. De rijke eigenaren van de stukken grond kwamen van buiten de gemeente. In de loop der jaren werden deze eigendommen op hun beurt opgedeeld en verkocht, soms werden stukken grond weer samengevoegd tot een groter geheel. Hier start de geschiedenis van het domein Koch.

Jacobus Gerardus Koch, ookwel meneer Jaak genoemd, kocht halverwege de 19e eeuw 251 ha bij Gooreind. De bestaande woningen en fabriek op dit terrein worden afgebroken en nieuwe woning werd gebouwd. Deze woning werd in de volksmond "Het klein kasteel van mijnheer Jaak" genoemd. In de loop van de jaren wordt meer grond bijgekocht.

Er was echter 1 probleem. Er liep een openbare weg midden door het perceel. Mijnheer Jaak slaagde erin de weg aan te kopen. De openbare weg werd toen verplaatst. Vanaf dat moment was er een volledig afgesloten domein.

Meneer Jaak overleed in 1903 op 86 jarige leeftijd. Omdat hij ongehuwd was ging het domein over naar zijn neef Guilielmus Julianus Mauritius Koch, die ook meneer Maurice genoemd werd. Meneer Maurice woonde in Londen en kwam gemiddeld 2 maanden per jaar naar het domein.

Om de kerk gemakkelijk te kunnen bereiken wordt er zelfs een directe weg tussen het domein en de kerk aangelegd. De nieuwe kerk die gebouwd werd in Gooreind krijgt zelfs een speciale ingang voor de familie Koch. Deze ingang is nooit gebruikt omdat het domein verkocht werd voordat de kerk klaar was. Meneer Maurice overleed in 1919. Het domein ging over naar zijn weduwe en later naar de jongste zoon Peter.

De gemeente was in rep en roer toen geheel onverwachts het hele domein in 1938 werd verkocht aan 2 diamanthandelaren uit Antwerpen. Men vermoed dat er financiele problemen waren waardoor het domein verkocht moest worden.

Na vele verbouwingen was het klein kasteel van meneer Jaak uitgegroeid tot een huis met een grondoppervlakte van 365 m2. Het bevatte 3 kelder, 3 verdiepingen met 35 kamers. Zijn neef Maurice breidde het complex uit tot meer dan 100 kamers op een grondoppervlakte van 1175 m2. 

Naast het kasteel stonden er ook nog twee woonhuizen met paardestallen, een klein woonhuis, een koeienstal, een schuur, drie serre's, een volière en een waterkasteel op het complex. Het waterkasteel was een watertoren die zorgde voor het drinkwater. De elektriciteit op het complex werd verzorgt door een motor en 64 grote accu's.

Na 1938 stond het kasteel leeg en werd de inboedel verkocht. In de tweede wereldoorlog werd het kasteel gebruikt voor het legeren van militairen. Toen als werd er melding gemaakt dat het domein vervallen begon te raken. Tijdens de oorlog hadden de gebouwen op het complex veel te lijden.

In 1944 werd het kasteel getroffen door een vliegtuigbom. De Duitsers verlieten tegen het einde van de oorlog het domein. Wel zorgen ze ervoor dat het hele terrein was beveiligd met mijnen. Ondanks dat dit met borden was aangegeven waagden sommigen zich toch op het domein om daar oorlogsbuit te zoeken. Een tweetal mannen verloren een been toen ze op een mijn stapten.

Het kasteel en omliggend gebouwen worden in 1949 afgebroken. Hierna komt het domein in verschillende handen en wordt het regelmatig verkaveld. Dit is het einde van domein van Koch.

"Gooreind, dat is Koch" is een gezegde in Gooreind. De familie Koch heeft een lange en belangrijke rol in Gooreind gespeeld.

We lopen Gooreind weer in waarbij we aan de andere kant van de kerk komen. Hier komt u ook een aantal horecagelegenheden tegen. Verderop kwamen we geen horeca meer tegen. Maar u kunt ook wachten tot aan het einde van de wandeling. 

We komen een standbeeld tegen met de naam "Sigarenfabriek Verellen". Het vertelt de geschiedenis van deze sigarenfabriek in Gooreind.

Sigarenfabriek Verellen
Familiezaak Verellen maakt al meer dan 140 jaar ambachtelijke sigaren voor levensgenieters.
Hieronder kunt u lezen hoe het bedrijf, dat oorspronkelijk “Oud Antwerpen” heette, van een kleine fabriek met één machine uitgroeide tot marktleider in België.

In 1868 opent Theophiel Verellen een tabakssnijderij met één handkerfmachine in Antwerpen. In 1905 wordt besloten een nieuwe fabriek te bouwen in Gooreind nabij Wuustwezel. De firma is ondertussen flink gegroeid: vlak voor de Eerste Wereldoorlog werkt er 438 man personeel voor de gebroeders Verellen. Tijdens de oorlog wordt het werk in de fabriek volledig stilgelegd en in 1919 weer opgenomen.

Ook de Tweede Wereldoorlog is, zoals te verwachten, geen glorieuze periode voor Verellen: in 1945 verwoest een V-1-bom de gehele fabriek met uitzondering van één muur waarrond het hele bedrijf opnieuw opgebouwd werd.

Nadat de rust in België is wedergekeerd, begint in 1955 een bloeiperiode voor het bedrijf. Door de economische groei neemt het roken van sigaren en cigarillo’s toe. Om aan de toenemende vraag te voldoen en het productieproces te versnellen worden er nieuwe, moderne machines ingevoerd.

Sinds 1993 staan Erik en Frank Verellen, de vijfde generatie intussen, aan het roer van Verellen. Ze zijn onder op de ladder begonnen en hebben zo gaandeweg het bedrijf en productieproces leren kennen. De broers reizen de hele wereld rond om inspiratie op te doen en op zoek te gaan naar de beste tabak.

We lopen weer verder en bijna vanuit het niets lopen we tegen een Mariagrot aan.

Mariagrot
In mei 2009 is de restauratie van de Mariagrot in Gooreind voltooid. Deze restauratie kwam tot stand dankzij financiële steun van de Provincie Antwerpen. De Mariagrot was dringend aan een grondige restauratie toe.

De grot werd in 1923 door de familie Mansion geschonken aan het OCMW (Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn). Een van de voorwaarde was deze grot "ten eeuwigen dage" te onderhouden. Met beperkte middelen werd de grot onderhouden.

De laatste jaren raakte de grot steeds meer in verval en kreeg men te maken met vernielingen.

De Mariagrot is geen beschermd monument. Maar het bepaald wel het karakter van de dorpsgemeenschap Gooreind. Hierdoor besliste het Provinciebestuur van Antwerpen in 2008 om de renovatie te faciliteren met een subsidie van ruim 9000 euro. Door verdere samenwerking tussen de gemeente Wuustwezel en de parochie van Gooreind kon de restauratie plaatsvinden.

We steken de drukke Bredalaan over om een bezoekje te brengen aan het Domein Fransicanessen. De zusters hebben het domein een 3 jaar geleden verlaten en wordt druk gewerkt aan nieuwe bebouwing en het verbouwen van de kapel. 

Gelukkig is het achterliggend park gewoon open en daar kun je heerlijk doorheen dwalen. We komen een begraafplaats tegen, een kleine Mariagrot en verschillende beelden.

Domein Franciscanessen
Kempens Landschap, de gemeente Wuustwezel, Amate, Ibens en Coda hebben in mei 2012 het domein Franciscanessen in Gooreind aangekocht.

De verwerving van dit veertig hectare groot domein betekent de openstelling van dit groot domein van 40 ha. voor het publiek.

Het project is een voorbeeld van een geslaagde publiek-private samenwerking herbestemming van religieus erfgoed.

Domein Franciscanessen
Zusters onderweg... als missionaris... ook vandaag nog... Eucharistie en aanbidding zijn de kern en de kracht van hun leven.

Tussen 1895 en 1968 kregen in het totaal 2003 jonge meisjes bij de Franciscaoessen Missionarissen van Maria te Gooreind hun vorming als missionaris om daarna naar vijf continenten te vertrekken. Ze waren actief in talrijke landen. Naast het pastoraa werk bestond hun missie uit onderwijs, verpleging, opvoeding en allerlei sociaat werk. Volgens de noden van de armste bevolking en soms in verafgelegen gebieden, werkten zij in melaatsenkampen, kindertehuizen of Ruchtelingenkampen.

De eerste zusters vertrokken voor onbepaalde tijd naar de missielanden, velen bleven er voor altijd. Dit veranderde later in de mogelijkheid om na een termijn van vijf jaar op verlof naar Belgie te komen. Bij de missiezending werd ook rekening qehowden met de gezondheid en het aanpassingsvermogen van de zuster aan haar nieuwe omgeving. Soms was ziekte de oorzaak van een terugkeer.naar het thuisland. Ook nu nog zijn er enkele zusters die hun vorming kregen in Gooreind actief in Congo.

1877
Maria van de Passie sticht het instituut van de Franciscanessen Missionarissen van Maria.

1895
In Gooreind start Maria van de Passie een internationaal noviciaat in samenwerking met de Paters van Scheut. In dit noviciaat krijgen toekomstige zusters hun vorming tot missionaris. Het domein omvat onder meer een groot landhuis met paardestallen en koetshuizen, dienstwoningen, hoeven, tuin, akkers en bos. Het eerste jaar telt de gemeenschap al negentien zusters. Naast gebed en vorming is er veel werk te doen op het veld, in de hoeve, de melkerij en de kaasmakerij.

1899
De zusters richten een schoon voor meisjes op. Deze school wordt in december 1923 overgenomen door de zusters der Christelijke scholen van Vorselaar, het huidige Mater Dei.

In 1902 openen ze een huishoud- en landbouwschool. inclusief een afdeling melkerij, voor jonge meisjes van omliggende hoeven.

1914
Bijhet begin van de Eerste Wereldoorlog vluchten de zusters tijdelijk naar Nederland. Na de oorlog besteden ze hun zorg aan de opvang van hulpbehoevenden.

1923
In 1923 wordt de eerste steen voor een nieuwe kapel gelegd. Daarna volgt het bouwen van kloostergangen, een eetzaal en een nieuwe vleugel voor het noviciaat.

1940
De Tweede Wereldoorlog breekt uit: de kelder worden in gereedheid gebracht als schuilplaats. Op 11 mei 1940 valt een eerste bom op ongeveer 3 meter van het klooster. De Duitsers bezetten het huis en op 23 mei 1940 rijden 40 tanks het domein binnen. Op 8 april 1944 geeft de Wehrmacht bevel het huis te ontruimen. De zusters vertrekken naar Mechelen en verblijven daar tot augustus 1945.

1954
De oude hoeve wordt omgevormd tot kamphuis, en krijgt de naam "Heidebloem".

1955
Het aantal roepingen daalt. Daarom wordt een deel van het noviciaat ingericht als retraitehuis voor jongeren en volwassenen.

1966
Het retraitehuis wordt omgevormd tot herstellingsoord, genaamd : Zonnelied". Vanuit de wijde omgeving komen hier gasten voor een tijdelijk verblijf. De zusters verzorgen het onthaal en de animatie in dit geliefde herstellingsoord.

1990
De zusters nemen het herstellingsoord weer in gebruik als klooster. Het gedeelte van het huis tegen de straatkant wordt in gebruik genomen door een nieuwe gemeenschap "Ster van David".

1994
De hoeve aan de Bredalaan wordt omgevormd tot hospice voor palliatieve zorg "CODA".

1995
Viering 100 jaar zusters Franciscanessen Missionarissen van Maria in Gooreind.

2000
Zuster Amandina wordt heilig verklaard. Zij is in 1872 geboren als Maria-Paulina Jeuris in het Belgische Schakkebroek, bij Hasselt. Op zevenjarige leeftijd verliest ze haar moeder en wordt opgevoed door een buurvrouw.

In 1886 wordt ze naar een klooster in St.-Truiden gezonden, later treedt ze in als novice bij de zusters Franciscanessen in Antwerpen. In 1898 doet ze haar geloften en in 1899 vertrekt ze samen met zes medezusters naar China.

Na een lange reis belanden ze in Chansi, een noordelijke provincie waar ze de verantwoordelijkheid dragen van een groot weeshuis.

De zeven zusters Franciscanessen willen de kinderen, die aan hun zorg zijn toevertrouwd, niet in de steek laten en weigeren te vluchten voor de gevreesde Bokserbeweging die westerlingen en christenen vervolgen en vermoorden. Zij sterven de marteldood op 7 juli 1900. Zuster Amandina is dan 27 jaar oud.

2002
Zalig verklaring van Maria van de Passie (1839-1904) stichteres van de Franciscanessen Missionarissen van Maria, geboren in Nantes als Hélène de Chappotin. Zij sterft in San Remo in 1904. Door de talrijke stichtingen in vele landen zijn de zusters Franciscanessen nu aanwezig in vijf continenten. Tijdensfcaar leven bezoekt zij meerdere malen het klooster in Gooreind.

2010
De laatste 25 zusters Franciscannessen nemen eind juni 2010 afscheid van hun klooster te Gooreind. De bejaarde en zieke zusters verhuizen naar Westmalle, anderen zetten hun werk voort in Antwerpen, Brussel of Chanly.

2012
Het kloosterdomein krijgt een nieuwe bestemming met behoud van de landschappelijke eenheid en zijn maatschappelijke karakter.

Amate vzw geeft invulling aan het woon- en zorgcentrum in de voormalige kloostergebouwen. CODA vzw zet zijn activiteiten als hospice voor palliatieve zorg verder. Kempens Landschap vzw is eigenaar van het parkdomein. Openstelling en goed beheer van het landschappelijk patrimonium van het domein is haar belangrijkste doelstelling.

Het voormalig kloosterdomein wordt zo een groene oase voor de gemeenschap van Gooreind en Wuustwezel. Het kerkhof vormt thans een speciale plaats van stilte en bezinning als blijvend eerbetoon aan het missioneringwerk van honderden jonge vrouwen.

Wie was Franciscus?
Franciscus wordt in 1181 of 1182 in Assisi geboren. Als zoon van een rijke Lakenhandelaar werkt hij al vanaf zijn jeugd mee in de zaak van zijn vader. Hoffelijk en handig in het zaken doen verdient hij veel geld wat hij verkwist aan feesten en banketten. Voor vrienden is hij de koning van de welgestelde jeugd van Assisi.

Franciscus droomt van militaire glorie. Pas achttien jaar oud neemt hij deel aan de oorlog tegen Perugia. Na gevangenschap keert hij terug naar Assisi en wordt ziek. Eenzaamheid en bezinning zorgen voor een innerlijke ommekeer bij hem. Franciscus gaat de Blijde Boodschap van het evangelie verkondigen en verzoening bewerken. Samen met diegenen die bij hem aanslüiten vormen ze een eerste broederschap. Ze vernieuwen de kerk van binnenuit.

Bijna blind door het gevolg, van een oogziekte, ontstaan bij Franciscus twijfels rond zijn evangelisch ideaal. Er ontstaat weerstand bij zijn broeders. Hij neemt ontslag als generale minister. Als hij zich in 1224 terugtrekt in de barre eenzaamheid van de Alverna, ontvangt hij de stigmata (de wonden van Christus in zijn lichaam). Terug in Assisi, ziek en uitgeput, maar zeer geïnspireerd schrijft hij het Zonnelied.

ln dit lied betrekt hij zijn eigen lof en dank aan God. Op 3 oktober 1226 sterft hij. In zijn laatste levensjaren is zijn geestelijke ervaring tot volle bloei en rijpheid gekomen. In veel van de geschriften uit die periode van zijn leven kunnen wij zijn ervaringen nog altijd delen.

Tijdens deze wandeling van 12 km zijn we veel te weten gekomen over de geschiedenis. Graag zouden we even 100 jaar terug in de tijd willen kijken of met eigen ogen te ervaren hoe het klooster en het domein Koch eruit zagen. Nu moeten we het doen met een stukje geschiedenis uit de boeken. 

Geraadpleegde websites:

• http://nl.wikipedia.org/wiki/Gooreind
• http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx
• http://www.gva.be/regio-antwerpen-noord/wuustwezel
• http://upload.wikimedia.org/wikipedia
• http://verellen.be/nl/historie

POI's

• Afgebrande hoeve N51.3584 E4.5611
• Begraafplaats N51.3563 E4.5588
• Domein Franciscanessen N51.3606 E4.5601
• Kapel N51.3599 E4.5563
• Kleine Mariagrot N51.3606 E4.5570
• Kruisbeeld N51.3574 E4.5625
• Mariagrot N51.3614 E4.5480
• Mariakapel N51.3662 E4.5514
• Oude toegangspoort N51.3525 E4.5289
• Sigarenmakers N51.3580 E4.5422
• Start/finish/parkeerplaats N51.3590 E4.5404
• Watertoren N51.3593 E4.5147