We waren dit voorjaar te gast op deboerderij-camping Klein Kullen in Epen (Limburg). Nadat we eerder al het gebied rondom de camping verkend hadden zijn we deze keer naar het Belgische plaatsje Plombières getrokken om de wandeling te beginnen.

Nadat we de auto geparkeerd hadden liepen we vrijwel direct te natuur in richting Geuldal. Een schitterend uitzicht voor ons, helaas wilde de zon niet doorbreken, maar verder was het mooi, rustig en droog wandelweer. 

Na de lange daling, zo'n 180 meter. kwamen we in het Geuldal uit. Dit stukje van de wandeling hadden we eerder ook al gelopen, maar het is z'on fraai stukje dat het hier gerust elke dag lang kunt lopen, dan verveelt het nog steeds niet.

Plombières/Blieberg
Blieberg (Frans: Plombières; ook wel Bleyberg of Bleiberg genoemd) is een plaats en gemeente in de provincie Luik, arrondissement Verviers, in België. De gemeente telt iets meer dan 10.000 inwoners.

De fusiegemeente is in 1977 gevormd toen de gemeenten Gemmenich, Homburg, Montzen, Moresnet en Sippenaeken samengevoegd werden.

De nieuwe gemeente werd genoemd naar het gehucht Blieberg of Plombières (vóór 1919: Bleyberg), dat centraal in de gemeente gelegen is.

De deelgemeente Gemmenich grenst samen met haar buurgemeenten Kelmis, Aken en Vaals aan het drielandenpunt. Tevens ligt een deel van het Belgische deel van het Aachener Wald op het grondgebied van de gemeente Blieberg. In het noordwesten ligt een deel van het Beusdalbos in de gemeente.

Een markant bouwwerk in de gemeente is het spoorviaduct van Moresnet.

De mijnsite van Plombières
De mijnsite van Plombières is het resuitaat van de metaalverwerkende activiteiten die hier plaatsvonden tot begin 20e eeuw. Vandaag is een groot deel van deze uitzonderlijke locatie geëvolueerd tot een natuurreservaat met tal van zeldzame planten die op een metaalhoudende bodem groeien.

Aan het gemeentehuis vertrekken twee bewegwijzerende wandelingen. Op de 'Wandeling van de Mijnsite' maak je kennis met de geschiedenis van deze plaats en wandel je door het natuurreservaat. Er zijn twee vananten, De 'Natagora wandeling' leert je de natuur kennen.

Ook hier zijn er twee varianten. Aan de kerk van Plombières vertrekt een derde mogelijkheid om Piombières en omstreken te verkennen: de bewegwijzerde 'Wandeling van Boftereth. Er is op de mijnsite ook een toegang naar de lijnen van het RAVeL-net voor fietsers, wandelaars en ruiters. Er doorheen het reservaat loopt tevens de Geuldalroute van Gulia.

In het Maison du site Minier is er een permanente tentoonstelling over de geschiedenis van Plombières en de evolutie van de mijnsite tot natuuroord.

Door het Geuldal is de Geul bijna niet te zien. Dat komt doordat de begroeing zo hoog is dat de Geul voornamelijk aan het zicht ontrokken wordt.

De Geul
De Geul (Duits: Göhl, Frans: Gueule, Oude benamingen: Gullo (922), Guel en Goel (15e eeuw) en Gule) is een rivier die ontspringt in de gemeente Raeren in België nabij de Cycloopstenen aan de Duitse grens nabij de plaats Lichtenbusch. Ze verlaat België bij Sippenaeken en komt bij Cottessen Nederland binnen. Bij het gehucht Voulwames boven Itteren mondt ze uit in de Maas.

De Geul is 58 kilometer lang en het totale verval bedraagt ongeveer 250 meter. Vroegere kanalisaties worden weer opgeheven, zodat de rivier weer in haar oude loop komt te liggen. De rivier meandert zo weer als vanouds door het Zuid-Limburgse landschap.

Langs het Belgische deel van de Geul liggen de dorpen Eynatten, Hauset, Hergenrath, Kelmis, Moresnet, Blieberg en Sippenaeken.

In Nederland stroomt de Geul langs Epen, Mechelen, Partij (bij Wittem), Wijlre, Schin op Geul, Valkenburg, Broekhem, Strabeek, Houthem, Geulhem, Meerssen, Rothem en Bunde.

Het Geuldal ten zuiden van Gulpen (bovenstrooms) heeft aan de oostzijde hellingen naar het Plateau van Vijlen en aan de westzijde naar het Plateau van Crapoel.

Het Geuldal benedenstrooms heeft aan de zuidzijde de hellingen naar het Plateau van Margraten, aan de noordzijde naar het Centraal Plateau en aan de oostzijde naar het Plateau van Ubachsberg.

Vanuit het Geuldal snijdt in het Plateau van Ubachsberg het Droogdal van Colmont en in het Plateau van Margraten het droogdal Gerendal.

Na het fraaie pad door het Geuldal met schitterende vergezichten zien we in de verte Sippenaeken liggen.

Sippenaeken
Sippenaeken, in het Nederlands ook gespeld als Sippenaken, is een dorp in de Belgische provincie Luik en een deelgemeente van Blieberg (Plombières). De deelgemeente, waartoe tevens de gehuchtjes Beusdael en Terhaegen behoren, telt circa 200 inwoners.

We steken de weg over en gaan verder over een rustige weg/pad. We komen bij een Camping waar een horecagelegenheid is. Maar het terras is leeg. Waarschijnlijk is alleen in de zomermaanden hier iets te krijgen.

Cottessergroeve
Op deze plek werden in het verleden bouwstenen gedolven, voornamelijk voor de bouw van de in de buurt gelegen boerderijen. Verder werd gesteente in onderaardse gangen gedolven voor het vervaardigen van vuurvaste ovenbekleding

De hier ontsloten gesteenten behoren) tot het oudste gedeelte van het Boven-Carboon, het Namurien (333 tot 320 miljoen jaar geleden). De gesteenten waren oorspronkelijk zand en klei die deels in een ondiepe zee en deels in moerasgebieden, dicht gelegen bij de kust, zijn afgezet. Door zeer grote druk werden zand en klei samengeperst tot zandstenen en schalies (kleistenen). Gedurende de gebergtevorming van de Ardennen en Eifel zijn deze gesteenten geplooid.

Landschap
Honderdtwintig meter hoogteverschil, schitterende uitzichten, vakwerkboerderijen en, bloemrijke graslanden afgewisseld met bos geven het gebied rond Cottessen een grote charme.

Het gebied in de zuidoosthoek van Limburg is één van de fraaiste landschappen in Nederland. Eeuwenlang is het beheer rond Cottessen op dezelfde manier uitgevoerd. Koeien grazen nog in geringe aantallen op de graslanden.

De percelen worden omzoomd door ieder jaar geknipte meidoornhagen. In de graslanden liggen drinkpoelen en beken, waarlangs af en toe een knotwilg of knot-es staat. Appels en peren worden geplukt uit de veelvuldig aanwezige hoogstamboomgaarden. De Stichting het Limburgs Landschap tracht dit landschap, waar ook vele voor Nederland unieke plantenen diersoorten voorkomen, in zo authentiek mogelijke staat te behouden.

Vakwerk
Een kenmerkend onderdeel van het landschap zijn de vakwerkboerderijen. Tegenwoordig zijn deze geliefd als woning. Vroeger werden ze echter door minder welvarende mensen bewoond.

De muren werden gemaakt van eenvoudig te verzamelen grondstoffen uit de buurt: koemest, wilgentenen, leem en stro voor de wit gekalkte vlakken. De zware zwarte houten balken vormen de constructie. De meer welvarende bewoners woonden in huizen van mergel of van kolenzandsteen.

Mergel moest uit verder weg gelegen mergelgroeven worden gehaald. Kolenzandsteen werd o.a. gewonnen in de nabij Cottessen gelegen Heimansgroeve.

Bronbeken
In deze omgeving treden verschillende bodemlagen aan de oppervlakte. Zand, mergel en stenige gronden komen boven elkaar voor. Niet al deze lagen laten even gemakkelijk regenwater door. Dat betekent dat soms water via zo'n ondoorlatende laag aan de oppervlakte komt. Daar ontstaan bronnen. Door Cottessen lopen een paar bronbeekjes, o.a. de Berversberg- en de Cottesserbeék, waarvan de bron in het achter u liggende Vijlenerbossen-complex (van Staatsbosbeheer) ontspringt.

Langs deze beken leven bijzondere dieren en planten. Cottessen is bijvoorbeeld één van de weinige plaatsen waar de zeer schaars voorkomende vuursalamander leeft. Zeldzame planten als goudveil, bittere veldkers en reuzenpaardestaart staan in en langs het water. Vogels als ijsvogel en grote gele kwikstaart, zijn regelmatig langs de beekjes, en vooral ook langs de Geul, te zien.

Omdat vele wandelpaden het gebied doorkruisen, maakt u altijd een kans om deze planten en dieren in levenden lijve tegen te komen.

Dassen
Cottessen en omgeving is een bijzonder goed gebied voor de das. Deze donkergrijze dieren, met hun opvallende zwart-witte koppen, leven van voedsel dat ze vooral's nachts in weilanden zoeken. Regenwormen zijn geliefd als voedselbron. Overdag blijven dassen in hun burcht.

Overal rond Cottessen zijn de uitgesleten dassenpaadjes te vinden. Vele generaties dassen gebruiken deze routes om zich te verplaatsen. Andere makkelijk te vinden dassensporen zijn de lange zwart-wit-grijze haren, die aan prikkeldraad blijven hangen.

Voor de lunch nemen we plaats op een bankje vanwaar we "de hele wereld" kunnen overzien. Het is heerlijk rustig en genieten geblazen na weer een stukje klimmen. 

Beheer
De natuurterreinen in het Boven-geuldal worden gezamenlijk beheerd door Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en Stichting het Limburgs Landschap. Op de kaart zijn de eigendommen van Stichting het Limburgs landschap omkaderd aangegeven.

Later komen we nog meer schitterende vergezichten tegen. Bij helder weer kun je ver weg kijken. 

Als we weer in Plombières zijn maken we een ommetje door de mijnsite. Een mooi stukje park dat je eigenlijk gezien moet hebben. Onderweg komen we geregeld een informatiebordje tegen. 

Een waterwereld
Men kan er niet genoeg de nadruk opleggen hoe groot het ecologische belang is van vijvers en veedrinkpoelen. Verwaarlozing ervan verstoort uiteindelijk het evenwicht van de hele natuur verstoren.

Een groot aantal diersoorten vindt er een biotoop voor hun voortplanting of een plek om tot rust te komen tijdens hun seizoensgebonden migratie Het zijn echte filters met een groot waterzuiverend vermogen en ze voeden de ondergrondse waterreservoires. dat zijn toch allemaal positieve punten die bescherming meer dan rechtvaardigen.

Poelen en vijvers zijn een schat, een zeer waardevolle bron van biologische rijkdom, een ecosysteem waarvan het systeem van natuurlijke verbindingen dat van onze computers overtreft. Dus: bescherm ze en leg ze aan.

Het Park
Het park van de mijn is in feite het voormalige privépark van de directeur van mijnbouwonderneming. Zijn huis stond op de plek waar zich nu de bevindt. Het park is volledig heringericht door de gemeente, die het ook onderhoudt. Kinderen kunnen er spelen en volwassenen kunnen er tot rust komen, en er is een plek waar je kunt barbecuen.

De Grot
Deze ondergrondse doorgang is kunstmatig. Hij is gegraven tijdens de verlegging van de Geul. In geval van hoge waterstanden kon het water via deze doorgang snel worden afgevoerd.

Een houten deurtje (waterpoort) met verticale opening is zichtbaar. Deze diende voor de doorstroming van het water naar een kanaaltje dat diende als watervoorziening van de wasserijen en turbines.

Er is hier zoveel leuks te zien dat we niet meer snel vooruit komen. Je kunt je bijna geen voorstelling maken hoe het er hier vroeger uitgezien moet hebben.

"Auw Geul" De oude Geul
Het meer van het reservaat was vroeger de rivierbedding van de Geul. Aangezien er voortdurend water vanuit de Geul de mijngangen instroomde, waardoor de mijnwerkers er niet goed konden werken, werd een project gestart om de Geul te verleggen.

In 1862 was de gedeeltelijke verlegging een feit. Dit heeft een belangrijk bijdrage geleverd aan de bloei van de onderneming.

Gedeeltes van het park zijn afgesloten voor wandelaars. We blijven netjes op de geopende paden. 

Industrieel braakland of natuurgebied?
Sinds 1922 weerklinkt op de mijnsite van Plombières alleen nog het gezang van de vogels... Vroeger werd er galeniet, looderts en zinkerts gewónnen en werd er erts van over de hele wereld behandeld...

Vandaag zijn de zinkhoudende velden de trots van de inwoners van Plombières. Ze huisvesten een buitengewone fauna en flora. De zinkflora vormt een vegetatietype dat nauw verbonden is met de aanwezigheid van zink en andere zware metalen in de ondergrond.

Deze planten zijn uiterst zeldzaam en komen maar op een paar plaatsen in de wereld voor. Het zinkviooltje - één van de symbolen van de Via Gulia - is de soort die hier het meest voorkomt maar bijna nergens anders ter wereld gevonden wordt.

De zinkminnende planten zijn onderverdeeld in metallofyten en pseudometallofyten. De metallofyten komen enkel voor in mineraalhoudende bodems met zware metalen als zink en lood en gedijen niet op een normale niet vergiftigde bodem. De pseudometallofyten groeien ook op metaalhoudende bodems, maar zijn niet noodzakelijk aan die  biotoop gebonden.

In Plombières komt ook de kleine parelmoervlinder voor. Het is een vlinder waarvan de rups zich voedt met de bladeren van het zinkviooltje. Het is het enige levende wezen dat de verlof heeft de zinkflora van Plombières aan te raken. Voor de goede zaak, uiteraard!

In Plombières vinden we verschillende types bodems die zware metalen bevatten:

• heuvels gevormd -door secundaire ertsresten, afkomstig van de voormalige mijnexploitatie en de ontginning aan de oppervlakte;
  
• heuvels gevormd door industriële resten, bestaande uit j sintels, krijtresten en metaalslakken uit de fabrieken die het erts behandelden en er metaal uit onttrokken;
  
• vochtige gebieden (vijvers, poelen en hun omgeving) waar de invloed van het zinkerts zich duidelijk laat zien.
  

Het einde van de mijnactiviteit in het Geulbekken heeft de grote zinkhoudende velden doen verdwijnen. Door de sanering van het gebied, de aanvoer van losse grond en de algemene urbanisatie bestaat het risico dat dit bijzondere en kwetsbare ecosysteem op termijn verdwijnt.

Net om die reden heeft de gemeente Plombières het beheer van het natuurreservaat toegewezen aan de Stichting Ardenne & Gaume. De mijnlocatie maakt ook deel uit van het Europees netwerk Natura 2000.

"Au Baan". Het voormalige station
Het gemeentehuis bevindt zich op de plaats waar vroeger het station van Plombières stond. Vanaf 1870 kon Bleyberg per trein worden bereikt dankzij de aanleg van een spoorlijn vanuit Welkenraedt.

Deze lijn was hoofdzakelijk bestemd om de mijnen te bedienen. Het spoorwegstation werd in in 1895 officieel geopend. Het station van Plombières bevindt zich op het kruispunt van de lijnen 39 (Welkenraedt - Aken) en 38 (Plombières - Luik). Aan het begin van de jaren zestig werd het station buiten gebruik gesteld en kreeg het een nieuwe functie als plaatselijk jongerencentrum.

In 1975 werd het gebouw gesloopt om plaats te maken voor het nieuwe gemeentehuis van Plombières.

We lenen even 2 oude foto's die we onderweg tegenkwamen. Deze laten mooi zien hoe het hier vroeger uitgezien heeft.

Viaduct
Bij het uitrijden van het station BLEYBERG, in de richting van GEMMENICH, werd de lijn 39 over de installaties van de mijn geleid. We kunnen aan de linker- en rechterzijde nog de twee heuvels waartussen zich de 7 bogen van dit kunstwerk bevonden.

Achter rechts: de putten "renaissance I en II" (aangeduid op de site met twee cilinders in blauwsteen) Rechts: de ziekenboeg en de apotheek. Achter dit complex bevonden zicht de smeltovens.

Gehucht Weisch
Hier bevindt u zich in het gehucht Weish of mechanische voorbereiding.

Dit complex diende voor de mechanische voorbereiding van de grondstoffen: mineralen, kolen en cokes voor het maken van de creusets, buizen enz. Drie ateliers voor het wassen van de mineralen, de zeven, de maalstenen en ruimtes voor het breken met de hamer. Hier werden de grondstoffen gemengd om de creusets te vullien. Pottenbakkersoven: creusets, buizen, ets.

Op de binnenplaats: Labyrint van met water gevulde bakken die dienden voor het wassen van de mineralen en de assen uit de ovens. Hieruit werden de resten gehaald om opnieuw met de kolen en cokes te verwerken.

Hart van Bleyberg
In het gebouw aan de linkerzijde bevonden zich de voorraad ruimtes, de loonzalen, het centraal bureau, het kantoor van de directie, de archiefzaal, de tekenkamer, het labo en de verschillende kantoren. Rechts: het wachterhuis (Schellehuske), de elektrische fabriek en Texhaure (Guillaume)

Op de achtergrond: Een gebouw dat dienst deed als schuur met manege. Twee zicht: op de achtergrond, een trein op de lijn 39.

En met een mooie blik op een mariabeeld tegen de zijkant van een gebouw komen we weer bij de auto.

Dit was weer een prachtige wandeling. De vergezichten, de vele kruisen en mariabeeldjes die we onderweg tegenkwamen, de vele mooie paden met telkens na de bocht weer een nieuw en verrassend uitzicht, het stukje cultuur dat we konden verkennen in de mijnsite.

En dat allemaal in een wandeling van maar 14 km. Een echte aanrader. Voldaan keren we terug naar de camping. Morgen moeten we helaas weer afbreken en naar huis. Maar met 4 mooie wandelingen hebben we genoeg herinnering aan deze leuke vakantie. Graag komen we nog een keertje terug in dit schitternde gebied. 

Geraadpleegde websites:

• https://nl.wikipedia.org/wiki/Blieberg
• http://www.kleinkullen.com

POI's

• Au Baan N50.7331 E5.9674
  
• Bankje N50.7633 E5.9516
  
• Cortessenhoeve N50.7595 E5.9413
  
• Cortessergroeve N50.7586 E5.9377
  
• De Geul N50.7455 E5.9500
  
• Geuldal N50.7432 E5.9521
  
• Kapel N50.7512 E5.9421
  
• Mariabeeldje N50.7484 E5.9688
  
• Mariakapel N50.7368 E5.9626
  
• Picknickbank/uitzichtpunt N50.7540 E5.9788
  
• Réserve Naturelle Agréée de Plombières N50.7352 E5.9663
  
• Sippeneaken N50.7511 E5.9341
  
• Sluis N50.7368 E5.9639
  
• Start/finish/parkeerplaats N50.7377 E5.9605
  
• Uitzichtpunt N50.7591 E5.9740
  
• Uitzichtpunt/Waterval N50.7363 E5.9669
  
• visvijver N50.7377 E5.9657
  
• Woudkruis N50.7614 E5.9628