Getogen in de buurt van Eindhoven is het strand ver weg. Iedere mogelijk om een duin/strandwandeling te doen is er eentje waar ik met plezier naar uitkijk. Dat komt omdat ik in mijn vroege jeugd veel aan het strand ben geweest.

We woonden toen nog in de buurt van Utrecht. Jaren achtereen stonden we op camping Bakkum. En daarom is het weer een klein beetje "thuiskomen" tijdens deze wandeling. 

Al gelopen in de zomer van 2017, maar pas uitgewerkt op een natte januari middag in 2018. 

Uitzichtduin De Hoge Toren
U staat hier aan de voet van het uitzichtduin "De Hoge Toren" dat ligt aan de gemeentegrens van Castricum en Bergen. Op het hoogste punt, dat zich op 30,5 m NAP bevindt, staat u op een betonnen bunkerplateau uit de Tweede Wereldoorlog. 

Het biedt u nu, bij helder weer, uitzicht op de vuurtoren van Egmond aan Zee, het havengebied van Amsterdam, de havenmond van IJmuiden en o.a. de kerken van Alkmaar, Limmen, Castricum en Beverwijk. 

Als u gebruikmaakt van een verrekijker kunt u o.a. de boulevaart van Zandvoort, de Rembrandttoren aan het Amstelstation in Amsterdam en de kerken van o.a. Warmerhuizen, Stompetoren, Groot Schermer en De Rijp aan de horizon ontwaren. 

De tweede Wereldoorlog
Tijdens de bezetting van Nederland werden tussen de strategisch belangrijke havenplaatsen Den Helder en IJmuiden 4 steunpuntgroepen ingericht door de Duitsers. Dit om de Noorzeekust tegen een mogelijk geallieerde aanval te verdedigen. Steunpuntgroepen waren eenheden met zware wapens en lagen in Callantsoog, Petten, Schoorl en Castricum.

In de "Stützpunktgruppe" Castricum waren meer dan 1000 manschappen ondergebracht. Zij waren voornamelijk geconcentreerd rond Castricum aan Zee.

De kustverdediging rond Castricum maakte deel uit van de z.g. "Neue Westwall", die langs de gehele Europese westkust van Noorwegen tot in Frankrijk lag. Later wer het ook wel de "Atlantikwall" genoemd. 

Radar is de afkorting van het Engelse "Radio Detection and Ranging" en dit betekent radio opsporing en plaatsbepaling. Met behulp van elektromagnetische golven wordt de aanwezigheid en de afstand bepaald van voorwerpen zoals vliegtuigen, schepen, enz. Tevens is dit de algemene benaming van de gehele apparatuur waarmee dit plaatsvindt. 

In Engeland werd, vooral dankzij het werk van Sir Robert Watt, het grote belang van radar ingezien. Rond 1937 stonden er 5 stations aan de monding van de Theems en vijftien langs de gehele Oostkust. Deze speelden een grote rol bij de zgn. Slag om Engeland. 

Zoals u nu wet waren de Duitse bezetters er, op deze plek in de duinen, ook mee bezig dit systeem te ontwikkelen. 

Wasserman-M-Toren
Op het Koepelduin, iets noordelijker van hier, stond op Egmonds grondgebied nog een radarinstallatie. Het was in tegenstelling tot de houten torens, een stalen draaibare toren die 51 meter hoog boven het duin uitstak.

Het was er een van het type Wasserman M1V waarbij de antennes 350 graden konden worden gedraaid. Er was o.a. een antenne gemonteerd voorde ontvangst van de uitgezonden elektromagnetische signalen van de Engelse Chain-Home-Radarzender en één om de radarreflecties van deze Engelse zender te ontvangen. Zo kon men o.a. de vaste positie van de vliegtuigen bepalen.

Je kunt je nu niet voorstellen dat het gehele kustgebied verboden terrein was in de oorlog. Nu kun je overal zonder problemen lopen en genieten van dit fraaie landschap. 

Het duingebied tijdens de oorlog
De bouworganisatie "Todt" kreeg in 1942 de opdracht voor de bouw van de Atlantikwall. Het duingebied werd "Sperrgebiet" en dus verboden terrein voor het publiek. In de gevorderde gebouwen werden oorlogmateriaal of manschappen ondergebracht. 

In Castricum vielen 26 percelen onder de slopershamer waaronder het badhotel "America" en het vakantiekoloniehuis "De Eenheid". Ze stonden in het schootsveld van de Duitse kanonnen. Mijnenvelden werden aangelegd zowel in de duinen als op het strand. Gegraven tankhindernissen baanden zich een weg door de polder en sloten met betonnen muren aan op hoge duintoppen. 

Zelfs V1 lanceerplatforms, hoewel nooit operationeel, vonden op verschillende plaatsen een plek in het duin. Bovendien werde honderden betonnen bunkers in alle vormen en maten in de duinen gebouwd. De meeste bevonden zich noordelijk van Castricum aan Zee tot waar u nu staat. 

Zo konden er op em net achter de zeeduinen o.a. diverse "Kasematten" (geschutsbunkers), "Tobroeks" (eensmansbunker) en een "Leitstand" ofwel een vuurleidingspost.    

De Hoge Toren
Een bunkerplaats (10,6 x 10,6) deed dienst als onderbouw van een 90 met Hoge houten toren. Naast deze toren stond er zuidelijker, ter hoogte van paal 44, nog een kleinere toren van 60 meter. De toren waren onderdeel van een naar huidige maatstaven zeer primitief radardetectiesysteem. Het ging ook om proefapparatuur.

Bij de "grosse und kleine Elefant, zoals ze genoemd werden, werkte er één als zend- en de ander als ontvangsttoren. De schuilnaam voor de installatie Elefant was "Max". De toren, die in delen werden aangevoerd uit Duitsland, waren van hout gemaakt en hadden een vaste opstelling.

Uit dunne draad vervaardigde antennes, zonden een breed diagram van elektromagnetische golven uit of deden dienst als ontvanger van gereflecteerde golven. Gegevens over vijandige vliegtuigen en boten werden onder in de bunkers verwerkt door de installatiebediener Lt. Schützendübel en zijn manschappen.

Het is geen warme avond en de jas moet dicht want het waait stevig. Maar of het nu zomers is of niet, er zijn altijd mensen aan het strand. En als het waait kun je daar prima gebruik van maken.  

Langs de kustlijk loop ik naar Egmond aan zee. De plaats zie je al van verre liggen, maar langs het oneindige strand duurt het even voordat ik bij de eerste buitenwijken ben. 

Lopend langs de vloedlijn kan ik een paar fraaie foto's schieten. 

Egmond aan Zee
Egmond aan Zee is een badplaats in de gemeente Bergen in de Nederlandse provincie Noord-Holland. In de volksmond wordt de plaats ook Derp (of in hoofdletters DERP) genoemd. Het dialect dat er gesproken wordt ook het Derpers genoemd, wat tot het dialect West-Fries wordt gerekend, maar tot de meest afwijkende van de subdialecten behoort.

In het jaar 977 zou achter de duinen het dorp Egmond aan Zee zijn ontstaan. Het verhaal wil dat ene Walgerus, een herenboer uit Egmond-Binnen tien huizen zou hebben gebouwd voor een aantal arme gezinnen. Deze mochten er voor niets wonen en hadden recht om in zee te vissen op voorwaarde dat ze wel aan de abdij in Egmond-Binnen tien procent van hun visvangst zouden afstaan. Ook zou hij het kerkje hebben gesticht wat nu de huidige Oud-Katholieke St. Agnes kerk is. Het kerkje zou hij ter ere van de Heilige Agnes hebben gebouwd.

Egmond aan Zee ontwikkelde zich daarna tot een echt vissersdorp. Omstreeks het jaar 1400 ontstond er de zogenaamde Pinck, een platbodem vaartuigje van ongeveer 5,5 bij 2,5 meter. Het scheepje was overnaads gebouwd met een geheel platte bodem, zodat het op rollen vanaf de schuitenschuur naar het strand vervoerd kon worden.

Door erosie van de kust verdwenen bij de Allerheiligenvloed op 1 november 1570 vijftig huizen van Egmond aan Zee in de zee. Bij de Kerststorm in november 1741 werden 36 huizen en de kerk met toren door de zee opgeslokt.

Egmond aan Zee was tot 1 juli 1978 een zelfstandige gemeente en is op die datum met de gemeente Egmond-Binnen samengevoegd tot Egmond. Sinds 1 januari 2001 is de gemeente Egmond gefuseerd met de gemeenten Schoorl en Bergen tot de gemeente Bergen.

Reddingsbrigade
De Egmondse Reddingsbrigade is opgericht ten dienste van drenkelingen en slachtoffers van ongevallen op het Egmondse strand en in of op de aangrenzende Noordzee.

Zij stelt zich ten doel het bieden van praktische hulp aan allen die dit behoeven ten gevolge van genoemde gevallen en waar mogelijk het voorkomen van ongelukken door preventief optreden.

In Egmond aan zee hebben ze heerlijk ijsco's. De rij was lang, maar het wachten de moeite zeker waard. En ook als de dorst of honger hebt kun je overal terecht. 

Vuurtoren J.C.J. van Speijk
De vuurtoren J.C.J. van Speijk is een vuurtoren aan de Noordzeekust, bij Egmond aan Zee. De J.C.J. van Speijk is een van de oudste, nog actieve vuurtorens van Nederland. De voet van de vuurtoren vormt een imposante graftombe die herinnert aan luitenant-ter-zee Jan van Speijk.

De zee bij Egmond kon, en kan nog steeds, zeer verraderlijk zijn. Daarom werden er in 1833 twee vuurtorens gebouwd. Na de aanleg van het Noordzeekanaal in 1876 en de bouw van de twee vuurtorens in IJmuiden, werden de torens in Egmond, om verwarring te voorkomen, voorzien van rode ruiten, zodat het uitgestraalde licht in kleur kon worden onderscheiden van dat van IJmuiden. In 1891 werd de vuurtoren J.C.J. van Speijk voorzien van een draailicht. De zuidertoren werd in datzelfde jaar gedoofd.

In 1922 werd het lichthuis verbouwd omdat de toren elektrisch licht kreeg. De balustrade is toen in beton gegoten. In 1967 werd het wachtlokaal gebouwd.

De noordzijde van het licht is rood van kleur om te waarschuwen voor gevaarlijke ondieptes ten noorden van Egmond. Zodra schepen uit deze gevarenzone komen wordt het licht weer wit. De zuidelijke toren, op het Torensduin, is in 1891 gedoofd en in 1915 afgebroken. De noordelijke toren staat er nog steeds en is een rijksmonument.

Deze vuurtoren werd in 1834 uitgekozen als J.C.J van Speijkmonument, ter nagedachtenis aan luitenant-ter-zee Van Speijk, die liever de lucht in vloog dan zijn schip over te geven aan de Belgische vijand. Hij stak de voorraad kruit aan boord aan op 5 februari 1831. Behalve Van Speijk, vonden ook 25 andere bemanningsleden en een aantal Belgen de dood bij de ontploffing.

Door de komst van satellietnavigatie doofden vanaf 1980 vele vuurtorens en alle lichtschepen hun lichten. De digitale taken van de kustwacht bij Egmond werden door een centrale, landelijke kustwacht overgenomen.

Na een reorganisatie konden de verkeerscentrales in Den Helder en IJmuiden met radar de hele kust van Noord-Holland bestrijken, waardoor visuele waarneming overbodig werd. Bert de Boer, die in 1978 als lichtwachter in dienst gekomen was, werd objectbeheerder tot 1990. Na 1990 is de vuurtoren niet meer bemand maar wel nog steeds actief.

De toren wordt nog steeds gebruikt als herkenningspunt en controle voor de plaatsbepaling apparatuur aan boord van schepen en is zeker voor de recreatievaart, die vaak zonder ultramodern navigatiesysteem werkt, onmisbaar.

De KNRM gebruikt de vuurtoren bij reddingacties en oefeningen. Rijkswaterstaat kan met de op de toren geplaatste camera’s de effecten van golven, getij en zandsuppleties voor de kust in de gaten houden. 

Slingerend door Egmond aan Zee kom ik ook langs een uitnodigend museum. Helaas is later op de avond dit museum gesloten. Ook moet ik er weer wat tempo inzetten om voor het donker weer bij de auto te zijn. 

Museum van Egmond
In dit gebouw, dat tot 1958 een Kerkje was, ervaart u de ruim duizendjarige geschiedenis van de drie Egmonden met de opkomst en teloorgang van de abdij in Egmond-Binnen en het machtige Slot op den Hoef. Op een kaart van het oude vissersdorp Egmond aan Zee is te zien wanneer deien van het dorp in zee verdwenen.

Topstukken zijn de roeireddingboot, vondsten uit de slotgracht en glas-in-loodramen.

Er zijn levendige presentaties van visserij, landbouw, toerisme, kinderkoloniehuizen en de eeuwige strijd van de Egmonders tegen wind zand en golven.

Het laatste stukje van de wandeling gaat door een fraai gebied. Het voordeel van het wandelen door de duinen is dat er veel minder wind staat.

De duinen bij Bakkum
Kort na 1900 kocht de provincie Noord-Holland het 1.100 hectare grote terrein bij Bakkum van de prinses Zu Wied om er een ziekenhuis voor geesteszieken te stichten. Echter, daarvoor was slechts 80 hectare nodig. Zo werd "provinciaal landgoed Bakkum" de kern waaruit in de loop van een eeuw het Noordhollands Duinreservaat is ontstaan. Het gedeelte ten noorden van de Zeeweg heeft nog steeds een landgoedkarakter met veel rechte lanen. Hier zijn ook de oudste grove dennen (1860) van het duinreservaat te zien.

Akkers
In de tijd van Koning Willem I (1813 - 1840) heeft men in deze omgeving geprobeerd het duingebied te ontginnen. Om hel gebied te ontwateren is toen de Diepe Sloot gegraven, die het overtollige water moest afvoeren naar de polder. Deze vroege landbouwontginningen zijn nog steeds bepalend voor het duinterrein bij Castricum.

De open vlakke velden die rondom de Brabantse Landbouw en de boerderij Berwout liggen, zijn voormalige akkers. De oude dennen op het landgoed Bakkum zijn de overblijfselen van de eerste pogingen het duingebied te bebossen. Camping Bakkum ligt midden in dit gebiedsdeel, hierdoor komt het dat dit duingebied het meest bekend is in Amsterdam en omgeving.

En vergeet niet om direct een duinkaart te kopen. De automaat staat bij de parkeerplaats. 

Duinkaart: mooie duinen dankzij uw bijdrage
PWN vraagt een bijdrage aan de bezoekers van het Noordhollands Duinreservaat. Dankzij deze inkomsten kan PWN de kosten dekken voor het dagelijkse beheer van de kostbare en kwetsbare natuur. Duinkaarten zijn verkrijgbaar bij de automaat bij de duiningang en bij Bezoekerscentrum De Hoep. U kunt uw duinkaart ook via internet bestellen. Ga hiervoor naar www.pwn.nl/duinkaart.

Het is al weer bijna donker voordat ik terug op de parkeerplaats ben. Snel even het zand uit de schoenen schudden en terug naar het hotel in Amstelveen. 

Dat is één van de weinig voordelen van ver van huis werken. Je kunt in de zomermaanden een gebied ver van huis "ontdekken". Jammer genoeg gaat dat maar op voor de zomermaanden.  

Maar ik kijk al weer uit naar de wandelingen in 2018. Niets zo fijn als een avondwandeling door de duinen en langs het strand. 

Geraadpleegde websites:

• https://nl.wikipedia.org/wiki/Egmond_aan_Zee
• https://nl.wikipedia.org/wiki/Vuurtoren_J.C.J._van_Speijk
• www.pwn.nl/duinkaart

POI's

• De hoge toren N52.5746 E4.6193
• Egmond aan Zee N52.6205 E4.6265
• IJsco N52.6174 E4.6212
• Jan Van Speijk N52.6190 E4.6216
• Museum N52.6174 E4.6250
• Noorzee N52.5870 E4.6130
• Start/finish/parkeerplaats N52.5736 E4.6537
• Torensduin N52.6168 E4.6261
• Uitzichtspunt N52.6153 E4.6201
• Uitzichtspunt1 N52.6025 E4.6267
• Wei Van Brasser N52.5724 E4.6332