We starten de hoofdwandeling vanaf de goede en ruime parkeerplaats aan de Canada.

We steken de weg het parkeerterrein over richting west en lopen rond de grote plas, waar in de zomer volop zal worden gezwommen, maar nu met moeten we de hagel met de paraplu tegenhouden... Het Canadameer.

Canadameer
Een zandgat waar zand is opgezogen, waardoor een zeer diep gat is ontstaan van wel 35 m diep. Langs de rand is het heerlijk zwemwater, maar in het midden is het vanwege de koude stromingen erg gevaarlijk. Maar een recreatieplas in het bos is genieten van de natuur.

Waar de naam Canada vandaan komt hebben we niet kunnen achterhalen. De plas wordt ook Aekingermeer genoemd. Dat spreekt voor zich.

Na die ronde kunnen we wel weer naar huis gaan, maar laten we eerst alle avonturen maar eens beleven.... We gaan de heide op waar de schapen grazen. Tussen de zandduinen ligt een ooi te bevallen. Twee pootjes en een kop zien we al.

Maar we willen het dier niet storen. Aan de rand van het zandplateau komen we langs een prachtig ven. Met de mooie Friese luchten en de soms dreigende bewolking geeft dat prachtige beelden.

Lammeren 
Staatsbosbeheer waarschuwt bezoekers: 'Geachte bezoeker, welkom in het Aekingerzand. De lammetjes zijn er al weer. Laat ze rustig liggen als u één alleen ziet. Neem ze niet mee omdat ze zielig zijn. Ook niet als het lijkt, dat hij zijn moeder kwijt is. Dat is bijna nooit het geval, het moederschaap is nooit ver weg.

Vanzelfsprekend hebt u ook de hond aan de lijn, zodat er geen ongelukken kunnen gebeuren (ook voor de broedvogels).

Wij passeren een ooi dat ligt te bevallen. Geheel op natuurlijke wijze! Toch hopen we dat dit kwetsbaar dier niet schikt van de - zelfs aangelijnde - honden.

Even verder passeren we een prachtig ven. Daarna zien we heel overheersend in de duinen de eerste uitkijktoren van deze wandeling staan. We gaan naar boven!

Vennen 
In de bossen liggen allerlei vennen en kleine heidecomplexen verspreid, het Snoekveen, de Ganzenpoel, het Groote Veen en de Gouden Ploeg.

Deze kleine terreinen zorgen voor afwisseling in het bos en herbergen veel planten en dieren van voedselarme omstandigheden, zoals dopheide, zonnedauw en adder.

Voor de oorsprong van veel vennen moeten we ver in de tijd terug. De basis voor dit landschap is gelegd in de ijstijden.

Het ijs schoof keien en leem naar onze streken. Later voerden water en wind een dik zandpakket aan. Hier en daar ontstonden vennen en plassen door stagnerend smeltwater.

De Grenspoel, de Ganzenpoel en De Gouden Ploeg zijn hier voorbeelden van. In de lage delen groeide een dik veenpakket zoals in het Groote Veen.

Uitkijktoren Aekingerzand 
De uitkijktoren in het Aekingerzand van Staatsbosbeheer is zowel te fiets als te voet te bereiken. Op een hoog punt gelegen kan met vanaf dit punt een groot deel van het grootse stuifzandgebied overzien, en het natuurontwikkelingsgebied van het beekdal van de Vledder Aa.

De toren is in 1995 gebouwd door leerlingen van het Bijzonder Jeugdwerk Aekinga uit Appelscha. Het larikshout is uit eigen boswachterij en door de bosbouwers en bewerkers aangeleverd. De toren is 10 meter hoog.

Na het mooie uitzicht trekken we langs de zandheuvels verder tot aan het bos.

In het bos komen we een vrachtwagen met aanhanger tegen, die het presteert om op de smalle boswegen te keren..

Bosbouw en bosbeheer 
De beheerders streven ernaar de bossen in het Drents-Friese Wold een meer natuurlijk karakter te geven. In plaats van productiebos zal nu weer meer variatie in soorten en ouderdom ontstaan.

Karakteristieke Nederlandse loofbomen zoals zomereik en beuk zullen zich hier weer kunnen ontwikkelen.

Op de voor ons land typische boomsoorten als zomereik leven wel tot 300 insectensoorten, op een amerikaanse eik zijn dat maar 20.

Zo profiteren vooral de kleine bosbewoners van het beheer.

Met motorzaag en andere machines maken de beheerders ruimte voor inheemse bomen zodat die zich tot woudreus kunnen ontwikkelen. Zonlicht op de bosbodem zal allerlei planten laten kiemen.

De beheerders dempen de diepe sloten en greppels in de bossen, zodat de waterhuishouding zich kan herstellen.

In sommige delen zullen zich natte moerasbossen ontwikkelen. Ook naastliggende heide- en veengebieden hebben baat bij de waterstandverhoging.

En het geleverde bos levert inkomen voor het onderhoud van de natuur.

We steken voorzichtig de grote weg over en gaan nu door het bos richting Vakantiepark RCN - de Roggeberg.  Daar gaan we even gebruik van maken om op het terras de lunch te gebruiken.

Even pauzeren. Tanken om weer verder te kunnen. Een molshoop lijkt niet bijzonder, maar die wij zien is wit.

Langs een stuifzandheuvel gaan we tot over een parkeerterrein en komen langs de vernieuwde uitkijktoren.

Witte Molshoop 
Als we molhopen zien zijn deze donker tot zwart van kleur. Maar deze is wit. Waarom? Het oorspronkelijk door landijs aangevoerde zand komt van fijngemalen rotsen en steen uit Scandinavië. Die kleur is wit tot grijs. Door wind aangevoerd zand uit westelijke richting bevat meer ijzer en is bruinig van kleur.

Als planten groeien dan spreiden de wortels zich uit in de bodem, bladeren vallen, verrotten en worden vermengd met het zand. De zandkorrels worden daardoor zwart gekleurd.

Die humus van rotte planten zijn weer een voedingsbodem voor de planten, maar ook voor wormen en andere ondergronds insecten, voedsel voor de mol.

Duwt een mol dit zand omhoog, dan zien we de bekende zwarte molhoop. Maar soms ligt er bij het stuifzand zo hoog aan de oppervlakte en is zo weinig met humus vermengd, dat het oorspronkelijke schone zand omhoog gedrukt wordt.

Uitkijktoren Bosberg
Een ieder die dat wil kan de toren na tien jaar weer beklimmen om een kijkje te nemen over de bossen en Appelscha.

Maandenlang is er gewerkt aan de renovatie, de toren is geschilderd, nieuwe trappen zijn er ingekomen en er zit een nieuw dak op. Ook om de toren heen is alles opgeknapt en voorzien van een aantal bankjes.

De uitkijktoren is geopend op woensdag, zaterdag en zondagmiddag van 14.00 uur tot 17.00 uur. De toegangsprijs bedraagt € 0,50 p.p.

Door het bos slingeren we verder. Na een open terrein steken we de drukke weg over bij de verkeerslichten en komen zo bij het Informatie centrum van Staatsbosbeheer SBB. Niet alleen en boeiende informatiebron, ook een natuurtocht voor de jongeren onder ons.

De Stellingwerven 
De streek tussen Friesland en Drenthe heet de Stellingwerven. Al in de oude steentijd was hier bewoning en de Tjongercultuur is zelfs vernoemd naar de hier stromende rivier de Tjonger.

Rond 1310 maakten de Stellingwerven zich los van de landheer van Drenthe , de bisschop van Utrecht, en ging als vrijheid verder tot 1504 toen ze onder Fries gezag kwamen.

De oude dorpen zijn esdorpen. Woongemeenschappen, met akkers daaromheen, die vruchtbaar gemaakt werden met heideplaggen en mest van het vee, de bolle akkers.

De verstuivende zandduinen vormden een bedreiging voor deze akkers en dus werd besloten om de kale zandduinen te beplanten met grove den, een boom die goed gedijt op de zandgrond.

Even bij het Bezoekerscentrum van Staatsbosbeheer SBB rondkijken en dan gaan we vandaar uit door het bos naar de duinen.

Het Bezoekerscentrum Staatsbosbeheer 
Niet alleen voor informatie kaarten en fiets- en wandelroutes, maar ook voor ontdekkingstochten voor kinderen.

Door het gebouw stroomt een riviertje, en men kan op het terras iets nuttigen. Daarbuiten is veel te beleven voor kinderen van klein tot groot, met een kabouterpad (3-6jr), seizoenpad en paddenpad (6-12jr) en een speelbos met klimtoestellen en wiebelbruggen, en er is een Familiepad en voorzieningen voor gehandicapten en een speciale route voor blinden (braille) en doven.

Door het bos wordt de omgeving steeds kaler, heuvelachtiger. We gaan naar de heide en zandduinen van het Aekingerzand. Het zand stuift echt.

Bij de zandheuvels aangekomen, kan de wandeling ingekort worden door rechtdoor het fietspad te volgen.

Zandduinen 
In het Elsterien zo'n 300 000 jaar geleden heeft landijs de bodem gevormd, door zand, leem en ook grote keien af te zetten. De leem, afgezet door smeltwater is zeer geschikt voor het bakken van aardewerk.

Door het ijs werden zandwallen opgeworpen, waardoor de Veluwe en de Hondsrug zijn ontstaan. Smeltwater trok brede geulen van de rivierdalen door het kale landschap. 250 000 jaar geleden zijn al sporen van pre-Neanderthalers gevonden.

Na een warme periode volgt een kleine ijstijd tussen 120 000 tot 12 000 jr vC. De Noordzee is droog en in een toendraklimaat waaien heftige poolwinden dikke lagen stuifzand op tot metershoge duinen.

Daarna wordt het klimaat gematigder, de zeespiegel stijgt en de rivieren gaan rustiger stromen. Berk, grove den en jeneverbes houden het zand vast. Hazelaar, iep, linde en eik volgen later.

Rond 5000 vC komen de eerste bewoners als jagers en vissers. De bossen veranderen in oerbos, dat later in de natte gebieden zal verstikken en vervenen.

Door het afbranden van het bos ontstaat akkerland, later weer begroeid met heide. Die wordt gebruikt voor bemesting van de akkers tot de moderne tijd, waar kunstmest het afplaggen van de heide vervangt.

De kaalslag op de heide zorgt weer voor zandverstuivingen, die worden vastgelegd door er dennen op te planten. Tegenwoordig herstellen we dat landschap weer tot de oorspronkelijke zandduinen van 120 000 jaar geleden.

De zandduinen leven weer en stuiven al bij weinig wind. Om de duinen in stand te houden zijn omringende bossen gerooid om de wind vrij spel te geven.

We zagen op enige afstand al enkele grazers, maar na de heuvels zien we schapen en lammeren die komen drinken bij een ven. Een vertederend schouwspel.

Het Drenthsche heideschaap
De schapen helpen weer een handje bij het beheer van die heide in het Drents-Friese Wold, geheel in stijl met vroeger. Zo tot halverwege de vorige eeuw liepen overal in Drenthe en aangrenzend Friesland schaapskudden op de heide.

De kudden hielden de heide vitaal en kort. De schapen zorgden niet alleen voor vlees en wol, maar vooral voor de broodnodige mest waarmee de vruchtbaarheid van de akkers op peil bleef.

Ook nu weer zorgen de schapen, samen met runderen die binnen het raster lopen, voor een vitale heide waar ruimte is voor tal van bijzondere planten en dieren.

Wandel ze.

Startpunt:

• Parkeerplaats aan de Canada  277°  West  N52 56.158 E6 17.318
• Voor de alternatieve wandelingen zijn alternatieve startplaatsen aangegeven.

Geraadpleegde websites:

• www.nationaalpark-drents-friese-wold.nl/ 
• www.drentslandschap.nl/Erfgoed/archeologie/NieuweSteentijd.asp

POI's:

• Het Bezoekerscentrum Staatsbosbeheer N52 57.140 E6 18.465
• Zandduinen   N52 56.184 E6 18.184
• Het Drenthsche heideschaap   N52 55.928 E6 17.694
• Canadameer N52 56.158 E6 16.905
• Lammeren N52 55.928 E6 17.694
• Vennen N52 55.520 E6 17.704
• Uitkijktoren Aekingerzand N52 57.213 E6 18.504
• Bosbouw en bosbeheer. N52 56.040 E6 19.286
• Witte Molshoop N52 56.602 E6 20.564
• Uitkijktoren Bosberg N52 57.038 E6 20.518
• De Stellingwerven N52 57.213 E6 18.504